Trong những năm cuối thập kỷ 60 đầu thập kỷ 70 của thế kỷ XX, diễn biến của Hội nghị Paris (1968-1973) về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam đã trở thành chủ đề, tâm điểm của nhiều diễn đàn, dư luận trong nước và thế giới.
Chặng đường hơn thế kỷ đã đi qua, nhưng dư âm và những bài học giá trị của sự kiện Hội nghị Paris và kết quả là Hiệp định về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam được ký kết ngày 27/01/1973 vẫn luôn in sâu trong những trang sử vàng vẻ vang của dân tộc Việt Nam.
Thực hiện những kế hoạch hợp tác giữa Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước Việt Nam và Cơ quan Lưu trữ Liên bang Nga, Trung tâm Lưu trữ quốc gia III biên soạn cuốn sách “Việt Nam - Liên Xô: Giai đoạn đấu tranh vì hòa bình của Việt Nam. Hội nghị Paris”.
Sách “Việt Nam - Liên Xô: Giai đoạn đấu tranh vì hòa bình của Việt Nam. Hội nghị Paris”.
Hội nghị và Hiệp định Paris luôn là chủ đề quen thuộc của nhiều công trình, hoạt động nghiên cứu, xuất bản phẩm chất lượng, tuy nhiên với gần 200 tài liệu, trong đó có nhiều tài liệu lần đầu tiên được công bố tại Việt Nam, được khảo sát, tổng hợp, lựa chọn, chia sẻ, biên soạn, xuất bản từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau: Cơ quan Lưu trữ Liên bang Nga, Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước Việt Nam, Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng, Lưu trữ Bộ Ngoại giao, Thông tấn xã Việt Nam, Gia đình Đại tá, Đại sứ Hà Văn Lâu, Bảo tàng Lịch sử quốc gia,...những nội dung, thông tin mà cuốn sách này hy vọng sẽ mang đến cho độc giả những góc nhìn đa chiều, rõ nét hơn về sự kiện này.
Nội dung cuốn sách được bố cục thành 3 phần:
Phần 1: Việt Nam - Liên Xô và những nỗ lực hòa bình trước Hội nghị Paris
Tài liệu đề cập đến việc thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Liên Xô (Liên bang Nga ngày nay); về các chính sách, giải pháp hòa bình của Liên bang Xô viết; quá trình đấu tranh của nhân dân Việt Nam trên các mặt trận chính trị, quân sự và ngoại giao; sự ủng hộ chí tình của nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới; những nỗ lực của Chính phủ Liên bang Xô viết trong quá trình đàm phán với Chính phủ Hoa Kỳ về những giải pháp hòa bình cho vấn đề Việt Nam; Hoa Kỳ xuống thang chiến tranh và ngồi vào bàn đàm phán với phía Việt Nam,...
Phần 2: Hội nghị Paris - Cuộc đàm phán lịch sử và sự ủng hộ của Liên Xô đối với Việt Nam
Đây là phần chứa đựng nội dung, thông tin nhiều nhất trong cuốn sách với nhiều tài liệu lần đầu tiên được công bố, thể hiện những nội dung: chủ trương, chính sách đối ngoại đúng đắn, sáng suốt, kiên định nhưng cũng hết sức linh hoạt, mềm dẻo của Đảng, Nhà nước và Chủ tịch Hồ Chí Minh; các cuộc gặp riêng, các cuộc hội đàm chung từ khi chỉ có hai phái đoàn Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Chính phủ Hoa Kỳ, cho tới khi có sự hiện diện của Chính phủ Lâm thời Cách mạng miền Nam Việt Nam và Chính phủ Cộng hòa miền Nam Việt Nam trên bàn đàm phán bốn bên; tài liệu về vai trò của phía Chính phủ Liên Xô trong cuộc hội đàm lịch sử này quá trình đấu tranh của nhân dân Việt Nam trên các mặt trận chính trị, quân sự, ngoại giao, tình đoàn kết quốc tế trong sáng và sự ủng hộ chí tình của nhân dân Liên Xô và nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới;...
Phần 3: Hiệp định về chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Việt Nam
Tài liệu đề cập đến thắng lợi của Hội nghị Paris và Hiệp định Paris được ký kết cùng sự bảo đảm của Định ước Hội nghị quốc tế về Việt Nam được 12 quốc gia trên thế giới ký ngày 02/3/1973 dưới sự chứng kiến của Tổng Thư ký Liên hợp quốc, điều này chứng tỏ vấn đề Việt Nam bấy giờ không chỉ còn là vấn đề của Việt Nam mà còn trở thành vấn đề quốc tế. Tài liệu về cuộc đấu tranh bền bỉ của nhân dân Việt Nam để yêu cầu các bên thực thi Hiệp định Paris; tinh thần, ý chí quyết tâm, không quản ngại khó khăn, hy sinh, gian khổ để đi đến thắng lợi trọn vẹn, thống nhất nước nhà của dân tộc Việt Nam.
Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Dân chủ Cộng hoà Nguyễn Duy Trinh (hàng đầu, thứ 6 từ trái sang phải) và Cố vấn đặc biệt Lê Đức Thọ (hàng đầu, thứ 4 từ trái sang phải) được Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản L.I. Bơ-rê-giơ-nhép, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng A.N. Cô-xư-ghin cùng các lãnh đạo Đảng và nhà nước Liên Xô đón tiếp thân mật và chúc mừng thắng lợi vĩ đại của nhân dân Việt Nam, tháng 2/1973.
Cuốn sách được thể hiện bằng hai ngôn ngữ tiếng Việt và tiếng Nga hướng đến tinh thần đoàn kết, hữu nghị cũng như phục vụ cho nhu cầu đọc của độc giả hai nước và các cơ quan, tổ chức trong nước và nước ngoài khác.
Nội dung cuốn sách đã góp phần tạo nên một bức tranh sinh động về Hội nghị Paris nói chung và Hiệp định Paris nói riêng, mang đậm dấu ấn tư tưởng, phong cách và nghệ thuật ngoại giao Hồ Chí Minh, đồng thời là mốc son lịch sử của ngoại giao cách mạng Việt Nam.
Được xuất bản đúng dịp chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng thống Nga Putin đến Việt Nam, cuốn sách góp phần khẳng định thêm mối quan hệ chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Liên Xô trước đây, Liên bang Nga ngày nay; tô thắm tinh thần đoàn kết, hữu nghị vì mục đích hòa bình của nhân loại; tô thêm những mốc son trong lịch sử đấu tranh dựng nước, giữ nước của dân tộc Việt Nam; viết tiếp những bước đi tinh thần, ý chí quyết tâm, không quản ngại khó khăn, hy sinh, gian khổ của nhân dân Việt Nam vì một dân tộc hòa bình, thịnh vượng, phát triển bền vững.
