Một vài công ty công nghệ tư nhân hiện đang huy động vốn với mức định giá thậm chí còn cao hơn bất kỳ đợt IPO công nghệ nào từ trước đến nay.
OpenAI với thương vụ chuyển nhượng cổ phần thứ cấp đang chờ hoàn tất được định giá ở mức 500 tỷ USD. SpaceX mới đây cũng thực hiện giao dịch thứ cấp với mức định giá 400 tỷ USD. Trong khi đó, theo các báo cáo Anthropic đang huy động vốn mới với mức định giá khoảng 170 tỷ USD. Còn theo tờ The Wall Street Journal, Databricks thì đang chuẩn bị vòng gọi vốn mới, dự kiến đưa định giá công ty lên 100 tỷ USD.
Nếu những công ty này sau cùng quyết định niêm yết, họ sẽ thử thách khả năng của thị trường IPO trong việc tiếp nhận những “người khổng lồ” như vậy.
“Đây là những mức giá phi thường, nhưng dành cho những tài sản phi thường”, bà Mary D’Onofrio, đối tác tại quỹ đầu tư mạo hiểm Crosslink Capital nhận định.
Kể từ năm 1980, chỉ có 5 công ty công nghệ tại Mỹ có mức vốn hóa trên 100 tỷ USD trong ngày IPO (theo giá trị đã điều chỉnh lạm phát), theo nghiên cứu của Jay R. Ritter, học giả tại Trường Kinh doanh Warrington (Đại học Florida), người quản lý một trong những bộ dữ liệu IPO toàn diện nhất. Dữ liệu này loại trừ các doanh nghiệp nước ngoài niêm yết dưới dạng chứng chỉ lưu ký Mỹ (ADR), như Alibaba của Trung Quốc.
Năm công ty đó, xếp theo vốn hóa IPO gồm: AT&T Wireless (tách ra năm 2000) với định giá 138,6 tỷ USD (giá trị hiện tại), kế đến là Facebook (2012), Airbnb (2020), Coupang (2021) và Palm (2000).
Dữ liệu của Ritter dựa trên giá đóng cửa ngày giao dịch đầu tiên.
Tổng vốn hóa thị trường cộng gộp của 3.334 IPO công nghệ từ 1980 đến 2024 đạt hơn 5,9 nghìn tỷ USD (điều chỉnh lạm phát).
Năm 2000 vẫn giữ kỷ lục: Các vụ IPO công nghệ trong thời kỳ đỉnh cao bong bóng dot-com cộng lại lên tới 976 tỷ USD (theo giá trị ngày nay). Phải mất 20 năm, thị trường IPO mới có thể quay lại gần mức đó - năm 2021, tổng định giá IPO công nghệ đạt hơn 905 tỷ USD.
“Có khả năng một số công ty trong nhóm này sẽ trở thành những Alphabet, Meta, Nvidia hay Microsoft mới”, Ritter nói. Các doanh nghiệp này đã tăng trưởng khổng lồ mà không bị cạnh tranh bào mòn lợi nhuận, và hiện đều có vốn hóa trên 1.000 tỷ USD.
Một số công ty khởi nghiệp cũng đặt tham vọng ở tầm này. CEO Ali Ghodsi của Databricks nói với The Journal rằng ông tin công ty có thể trở thành một doanh nghiệp trị giá 1.000 tỷ USD.
Người phát ngôn Databricks chia sẻ: “Chúng tôi đã nói với nhà đầu tư và nhân viên rằng công ty sẽ niêm yết khi thời điểm phù hợp. Nhưng hiện tại, chúng tôi tập trung vào việc xây dựng một doanh nghiệp nghìn tỷ USD cho nhiều thập kỷ tới”.
Những mức định giá này phản ánh niềm tin rằng thế hệ doanh nghiệp mới, đặc biệt là các công ty AI tạo sinh, hoàn toàn khác với lớp trước. Họ bán dịch vụ thay thế lao động con người. Và vì thị trường cho sức lao động con người lớn hơn nhiều so với thị trường phần mềm, nên những công ty giành được thị phần đó có thể trở nên khổng lồ. Nhiều người cũng tin rằng AI tạo sinh sẽ mở khóa nhiều ứng dụng mới, cả phần cứng lẫn phần mềm.
Tốc độ tăng trưởng càng củng cố kỳ vọng. Ví dụ, OpenAI hiện có doanh thu thường niên 13 tỷ USD, tăng từ 10 tỷ USD hồi tháng 6, và dự kiến vượt 20 tỷ USD vào cuối năm nay.
“Bất cứ ngành nào trên thế giới, từ năng lượng đến y tế, AI đều có thể ứng dụng”, ông Umesh Padval, cựu giám đốc quỹ Thomvest Ventures nhận định. Ông nói các quỹ mạo hiểm đều muốn có phần trong xu hướng này.
Giới đầu tư tin rằng nhà đầu tư công cũng sẽ muốn tham gia. “Thị trường IPO hoàn toàn có thể tiếp nhận những công ty tư nhân được định giá trên 100 tỷ USD”, ông Matthew Kennedy, chiến lược gia cấp cao tại Renaissance Capital nói. “Tôi không nghi ngờ gì rằng nếu OpenAI IPO hôm nay thì sẽ cháy hàng”.
“Thị trường IPO Mỹ vẫn là một trong những hồ vốn sâu nhất thế giới. Tôi nghĩ chúng ta sẽ thấy nguồn vốn này được sử dụng trong vài năm tới”, Kennedy bổ sung.
RỦI RO
Ritter cho biết kịch bản bi quan có hai phần. Một là: Với mức định giá hiện tại quá cao, ngay cả khi tăng trưởng thành công thì lợi nhuận tương lai cũng chỉ ở mức khiêm tốn. Thứ hai: Nhiều công ty sẽ không thể duy trì biên lợi nhuận cao vì cạnh tranh.
Theo: WSJ
