Vì sao tuyến nước bọt có sỏi?

Trả lời:

Tuyến nước bọt có vai trò tiết nước bọt để hỗ trợ tiêu hóa, làm ẩm khoang miệng và bảo vệ răng miệng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, canxi và các khoáng chất trong nước bọt có thể tích tụ, tạo thành sỏi. Sỏi tuyến dưới hàm phổ biến nhất, sau đó đến sỏi tuyến mang tai và tuyến dưới lưỡi. Bởi tuyến nước bọt tiết ra nước bọt đặc hơn, cấu trúc ống tuyến dài hơn và ngoằn ngoèo, dòng chảy dễ bị ứ đọng.

Nước bọt được tiết liên tục và thoát ra dễ dàng qua ống tuyến. Nếu dòng chảy bị cản trở do viêm nhiễm, hẹp ống tuyến hoặc cấu trúc ống bất thường, các tinh thể khoáng chất dễ bị giữ lại, bám vào thành ống, lâu ngày tích tụ thành sỏi. Độ đặc của nước bọt cũng ảnh hưởng đến khả năng hình thành sỏi. Người hay bị mất nước, ít uống nước, khô miệng, nước bọt đặc hơn và khó lưu thông, làm tăng nguy cơ kết tinh khoáng chất. Viêm mạn tính, thói quen vệ sinh răng miệng kém, bệnh lý rối loạn chuyển hóa canxi, người mắc chứng suy nhược, mất nước cũng tạo điều kiện cho sỏi hình thành.

Bác sĩ Hằng tư vấn cho một người bệnh. Ảnh minh họa: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

Sỏi chèn ép dòng chảy của nước bọt, gây ứ đọng, khiến người bệnh sưng đau ở mặt hoặc miệng, đau khi há miệng, khô miệng... Sỏi kích thích lớn hoặc tuyến bị chặn hoàn toàn do sỏi có thể dẫn đến sưng đau dưới hàm, nhất là khi ăn.

Sỏi tuyến nước bọt là bệnh lành tính, tuy nhiên, một số trường hợp sỏi lớn khiến nước bọt không thể thoát ra ngoài, vi khuẩn dễ sinh sôi, gây viêm tuyến nước bọt, hình thành ổ mủ (áp xe). Sỏi cản trở dòng chảy của nước bọt làm giảm tiết nước bọt, ảnh hưởng đến cảm giác ngon miệng cũng như ảnh hưởng đến tiêu hóa.

Người bệnh được phẫu thuật lấy sỏi qua đường miệng, hạn chế tái phát và bảo tồn tuyến nước bọt. Nếu sỏi nằm gần đầu ống tuyến, vị trí gần với niêm mạc miệng, bác sĩ có thể thực hiện thủ thuật nhỏ rạch niêm mạc trong miệng để lấy sỏi ra mà không cần cắt bỏ tuyến. Đây là phương pháp đơn giản, ít xâm lấn và thường phục hồi nhanh.

Nếu sỏi quá lớn, nằm sâu trong tuyến nước bọt, không thể lấy bằng phẫu thuật bảo tồn hoặc sỏi nhiều năm gây tổn thương nghiêm trọng đến mô tuyến, tuyến bị xơ hóa, mất chức năng, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật cắt bỏ tuyến nước bọt, lấy hết sỏi, tránh tái phát về sau.

ThS.BS.CKII Trần Thị Thúy Hằng
Trưởng khoa Tai Mũi Họng
Trung tâm Tai Mũi Họng
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM