Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) cùng Viện Nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam (VARS IRE) vừa gửi văn bản góp ý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai. Các đề xuất tập trung vào quy hoạch, thu hồi đất, định giá và cơ chế quản lý nhằm gỡ "điểm nghẽn" cho thị trường.
Theo VARS, Luật Đất đai là một trong những đạo luật nền tảng, có tác động sâu rộng tới đời sống kinh tế - xã hội, quyền lợi của người dân và hoạt động doanh nghiệp. Dự thảo lần này được đánh giá là bám sát tình hình thực tiễn, song cần cụ thể hóa hơn để bảo đảm tính khả thi khi triển khai. Trong văn bản góp ý, VARS đưa ra một số kiến nghị đáng chú ý.
Về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất: Ủng hộ bỏ quy hoạch cấp xã, chỉ duy trì kế hoạch sử dụng đất cấp xã để tránh chồng chéo với cấp tỉnh. Cấp xã nên tham gia bằng việc cung cấp số liệu và phản biện thay vì lập quy hoạch riêng.
VARS đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định về quy hoạch, thu hồi đất, định giá và cơ chế quản lý nhằm gỡ "điểm nghẽn" cho thị trường.
Về thu hồi đất: Đồng ý mở rộng thêm trường hợp thu hồi, nhưng cần tiêu chí cụ thể để tránh lạm dụng. VARS ủng hộ phương án Nhà nước thu hồi phần diện tích còn lại khi doanh nghiệp đã thỏa thuận được trên 75% diện tích hoặc 75% số hộ dân (chiếm trên 50% diện tích). Quy định này giúp tháo gỡ nhiều dự án bị đình trệ.
Về bồi thường, tái định cư: Đồng tình cho phép thu hồi đất trước khi hoàn thành phương án bồi thường trong một số trường hợp đặc biệt, song cần quy định rõ tiêu chí để tránh cơ chế "xin - cho".
Về tiền sử dụng đất và định giá: VARS nhất trí lấy bảng giá đất và hệ số điều chỉnh làm căn cứ, thay vì giá đất cụ thể. Đồng thời kiến nghị ban hành bộ chỉ tiêu kỹ thuật, khung chuẩn định giá thống nhất toàn quốc và xây dựng cơ sở dữ liệu minh bạch, cập nhật thường xuyên.
Về bảng giá đất và hệ số điều chỉnh: Đồng ý quyết định chu kỳ 5 năm, song đề xuất bổ sung yếu tố "mục đích sử dụng" để tăng linh hoạt. Hệ số điều chỉnh cũng cần tham chiếu thị trường.
Về Hội đồng thẩm định giá đất: Đề nghị cơ cấu hài hòa giữa cơ quan nhà nước và chuyên gia độc lập, tránh "vừa đá bóng vừa thổi còi", đồng thời thiết lập quy trình minh bạch.
Về Điều 218: Đề xuất bổ sung điện gió vào nhóm công trình theo tuyến để phù hợp thực tiễn, nâng cao hiệu quả sử dụng đất.
Về nghĩa vụ tài chính: Kiến nghị bỏ quy định nộp bổ sung tiền sử dụng đất, tiền thuê đất do chậm xác định giá, nhằm giảm gánh nặng cho doanh nghiệp và hạn chế việc đội giá nhà.
Về chuyển mục đích sử dụng đất: Nhất trí bỏ quy định dự án nhà ở thương mại chỉ được nhận chuyển nhượng đất ở, qua đó tháo gỡ vướng mắc cho hàng trăm dự án và sớm đưa nguồn cung ra thị trường.
Kết luận, VARS nhấn mạnh cần bổ sung cơ chế giám sát, phân quyền đi kèm trách nhiệm rõ ràng, đồng thời đẩy mạnh số hóa dữ liệu đất đai và bất động sản. Đây là giải pháp quan trọng để tăng minh bạch, hiện đại hóa quản lý và tạo hành lang pháp lý ổn định, bền vững cho thị trường.
