Trong ký ức của nhiều người dân các vùng nông thôn, hình ảnh đầm sen vào mùa tàn thường gắn liền với những tàu lá úa vàng, rách nát, bị vứt bỏ hoặc để mặc cho mục nát. Thế nhưng, những năm gần đây, chính những thứ tưởng chừng bỏ đi ấy lại đang trở thành nguyên liệu quý, mở ra hướng phát triển kinh tế mới cho nhiều địa phương.
Lá sen: từ bỏ đi đến nguyên liệu sáng tạo
Trước kia, sen được khai thác chủ yếu để lấy hạt, củ, hoa; còn lá sen gần như không có giá trị thương mại, chỉ được tận dụng để gói cốm hoặc ủ ấm xôi. Nhưng khi xu hướng kinh tế tuần hoàn và thời trang bền vững lên ngôi, lá sen đã tìm thấy “đất sống” mới.
Nhờ công nghệ xử lý đặc biệt để giữ màu sắc, độ dẻo và chống rách, lá sen đã bước vào ngành thủ công mỹ nghệ, trở thành nguyên liệu để làm nón lá, túi xách, ví, quạt, đèn lồng… Những sản phẩm này không chỉ độc đáo mà còn mang đậm bản sắc văn hóa Việt.
Sản phẩm từ lá sen (ảnh minh họa).
Tại Huế, nghệ nhân Nguyễn Thanh Thảo là người tiên phong biến lá sen thành nón lá. Sau nhiều năm thử nghiệm, anh đã tìm ra cách xử lý lá để nón vừa bền, vừa đẹp, lại giữ được đường gân sen tự nhiên. Sản phẩm nhanh chóng tạo tiếng vang, đoạt giải “Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo” tại Huế, đồng thời xuất khẩu sang Thái Lan.
Không chỉ nón, anh Thảo còn phát triển thêm túi xách, quạt, đèn trang trí từ lá sen, góp phần đưa hình ảnh sen Huế vươn ra thế giới.
Cũng tại cố đô, chị Hồ Sương Lan chuyển hướng từ du lịch sang thủ công trong giai đoạn dịch COVID-19. Chị kết hợp lá sen với cỏ bàng, sáng tạo nên túi xách, ví thời trang có tính thẩm mỹ cao. Những sản phẩm này nhanh chóng trở thành quà lưu niệm “ăn tiền”, giúp nhiều lao động làng nghề có thêm thu nhập ổn định.
Ở Đồng Tháp, startup Ecolotus lại chọn hướng đi khác: sản xuất túi xách lá sen thân thiện môi trường. Mỗi chiếc túi, các sản phẩm từ sen không chỉ là sản phẩm thời trang mà còn truyền đi thông điệp về lối sống xanh, giảm rác thải nhựa. Ecolotus ra mắt từ năm 2020 và đã nhận được sự quan tâm từ thị trường trong và ngoài nước.
Giá trị kinh tế và ý nghĩa cộng đồng
Những mô hình trên cho thấy, từ một thứ từng bị coi là phế phẩm lá sen đã mang lại nguồn thu nhập mới cho nông dân và nghệ nhân. Người trồng sen không còn bỏ phí phần lá, trong khi làng nghề thủ công có thêm nguyên liệu sáng tạo, sản phẩm địa phương được nâng tầm giá trị.
Quan trọng hơn, sự thành công này góp phần khẳng định giá trị của kinh tế tuần hoàn – tận dụng tối đa tài nguyên, biến bỏ đi thành hữu ích, vừa tạo công ăn việc làm, vừa bảo vệ môi trường.
Với xu hướng tiêu dùng xanh, sản phẩm từ lá sen đang có tiềm năng mở rộng ra thị trường quốc tế. Nếu được đầu tư quy mô và bài bản hơn, lá sen hoàn toàn có thể trở thành một chuỗi giá trị nông nghiệp – thủ công – du lịch bền vững, nâng tầm thương hiệu Việt Nam trên bản đồ sản phẩm sinh thái toàn cầu.
