Thúc đẩy đổi mới mô hình tăng trưởng

Để đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm, Việt Nam cần hội tụ nhiều điều kiện then chốt, đồng thời tập trung huy động nguồn lực con người, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng diễn ra trong bối cảnh đất nước ta đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử sau gần 4 thập kỷ đổi mới.

Tuy nhiên, tình hình thế giới liên tục biến động cùng với sự chuyển dịch của xu thế toàn cầu, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và quá trình chuyển đổi số sâu rộng... đã đặt ra nhiều thách thức.

Vì vậy, Việt Nam cần phải xác lập một mô hình tăng trưởng mới, cơ cấu lại nền kinh tế, thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa gắn với đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số mới có thể đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026 - 2030. Để đạt được mục tiêu này, chúng ta cần hội tụ nhiều điều kiện then chốt, như: cơ cấu đầu tư, chất lượng lao động, năng suất tổng hợp (TFP) và định hướng phát triển các ngành mũi nhọn.

Thứ nhất, nâng cao tỉ lệ đầu tư và hiệu quả sử dụng vốn. Muốn duy trì tăng trưởng cao, tỉ lệ vốn đầu tư toàn xã hội trên GDP cần vượt ngưỡng 40% - cao hơn mức trung bình 30%-35% giai đoạn trước. Điều này đòi hỏi phải huy động hiệu quả hơn các nguồn lực trong nước và quốc tế; mở rộng kênh tài chính xanh, trái phiếu công nghệ, quỹ đầu tư mạo hiểm cho đổi mới sáng tạo.

Để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP 2 con số, năng suất lao động phải tăng ít nhất 8,5%/năm. Ảnh: MAI CHI

Hệ số sử dụng vốn (ICOR) cũng phải được duy trì ở mức hợp lý, khoảng 4,5 - tức 4,5 đồng vốn đầu tư sẽ tạo ra 1 đồng GDP tăng thêm. Muốn vậy, cần sàng lọc kỹ lưỡng các dự án đầu tư; tăng cường tự động hóa, số hóa trong quản trị và hạn chế đầu tư dàn trải, kém hiệu quả.

Thứ hai, nâng cao năng suất lao động - một trong những trụ cột của sự phát triển - trong bối cảnh lực lượng lao động tăng chậm. Để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP 2 con số, năng suất lao động phải tăng ít nhất 8,5%/năm - mức vượt trội so với hiện nay (5%-6%).

Muốn đạt được điều này, Việt Nam cần đẩy mạnh đào tạo kỹ sư số, chuyên gia nghiên cứu và phát triển (R&D), cán bộ quản lý công nghệ cao. Bên cạnh đó, xây dựng mạng lưới liên kết viện - trường - doanh nghiệp nhằm thu hẹp khoảng cách kỹ năng. Việc chuyển đổi số trong doanh nghiệp cần được xem là chìa khóa để nâng cao năng suất và giảm chi phí sản xuất.

Thứ ba, gia tăng đóng góp của TFP - biểu hiện của hiệu quả sử dụng vốn và lao động thông qua đổi mới sáng tạo. TFP cần đóng góp trên 5,6 điểm phần trăm trong cơ cấu tăng trưởng.

Để nâng cao TFP, Việt Nam phải hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo năng động; khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, khởi nghiệp sáng tạo, liên kết chuỗi giá trị toàn cầu và bảo hộ sở hữu trí tuệ. Song song đó, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật trong quản trị, sản xuất và dịch vụ công.

Thứ tư, cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng hiện đại và xanh. Cơ cấu kinh tế giai đoạn tới cần tập trung vào các ngành công nghiệp nền tảng, công nghiệp chiến lược, công nghiệp xanh, nông nghiệp công nghệ cao và kinh tế số. Mỗi ngành, mỗi dự án cần được thiết kế chuẩn mực, quản trị thông minh, bảo đảm tiêu chuẩn môi trường và chất lượng quốc tế.

Khung chính sách mới cần bao gồm việc ưu đãi nghiên cứu và phát triển, tín dụng, đầu tư mạo hiểm và cải cách hành chính mạnh mẽ, nhằm rút ngắn thời gian cấp phép và giảm chi phí "chất xúc tác" cho quá trình đổi mới sáng tạo.

Tăng trưởng nhanh và bền vững không thể đạt được nếu thiếu thể chế kinh tế hiện đại, minh bạch và linh hoạt.

Do đó, một trong những nhiệm vụ trọng tâm của nhiệm kỳ tới là đổi mới thể chế quản lý kinh tế cho phù hợp với kinh tế số, bảo đảm sự cạnh tranh lành mạnh và phát triển doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh. Bên cạnh đó, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với việc kiểm soát quyền lực, giảm tầng nấc trung gian, tạo môi trường đầu tư thông thoáng; xây dựng bộ máy hành chính phục vụ phát triển, lấy hiệu quả làm thước đo.

Ngoài ra, hệ thống pháp luật cần hoàn thiện để hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, bảo vệ quyền tài sản và thúc đẩy kinh tế tri thức. Khi các cải cách này được triển khai đồng bộ, mô hình tăng trưởng mới sẽ phát huy hiệu quả, đưa Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển nhanh, bền vững và tự chủ.

Để đạt được mục tiêu đến năm 2045, Việt Nam trở thành quốc gia hùng cường, thịnh vượng, hạnh phúc, việc tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026 - 2030 là một thách thức lớn nhưng hoàn toàn khả thi nếu chúng ta huy động được sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, nhất là nguồn lực con người, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo. Điều quan trọng là cần duy trì tư duy đổi mới không ngừng, tinh thần dám nghĩ, dám làm, cùng với quyết tâm chính trị cao.

Mô hình tăng trưởng mới không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là bước ngoặt chiến lược trong hành trình hiện thực hóa khát vọng xây dựng đất nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, sánh vai cùng các cường quốc năm châu vào năm 2045.