Sàn tiền ảo trái phép tìm mọi cách "luồn lách"

Cuối tháng 7, tại TP HCM, một sự kiện được giới thiệu là ra mắt sản phẩm "AI chăm sóc người yêu" của một công ty có tên L.M nhưng khách mời tham dự bất ngờ vì thực chất đây là buổi chào mời đầu tư tiền ảo. Điều đáng chú ý, phần lớn khách tham dự là người lớn tuổi.

Chào mời đầu tư tiền ảo trá hình

Ông H.H, giám đốc công ty, đưa ra các gói đầu tư từ 60 triệu đồng trở lên, cam kết lợi nhuận cao, đồng thời khuyến khích lôi kéo thêm người để hưởng hoa hồng. Ông còn vẽ ra kịch bản ứng dụng đạt doanh thu 150 triệu USD trong năm tới và sẽ chia lại lợi nhuận cho nhà đầu tư sau khi trừ chi phí.

Để tăng tính thuyết phục, mỗi khách tham dự còn được tặng hơn 240 đồng BTC2 - một loại tiền ảo do công ty này phát triển, có tên dễ gây nhầm lẫn với Bitcoin 2 (BTC2) và được rao bán ở mức 0,16 USD/đồng. Theo tìm hiểu, công ty này từng nhiều lần bị tố cáo chiếm đoạt tiền của nhà đầu tư. Tuy nhiên, ông H. viện dẫn lý do "khó khăn sau dịch COVID-19" để giải thích việc chậm hoàn trả.

Một hội thảo núp bóng ra mắt ứng dụng AI nhưng thực chất kêu gọi đầu tư tài chính và lôi kéo nắm giữ tiền ảo. Ảnh: LÊ TỈNH

Khi hội thảo kết thúc, một phụ nữ trung niên tiếp cận chúng tôi và khẳng định "đồng BTC2 rất có giá trị" và nhiệt tình kêu gọi đầu tư. Người này chia sẻ từng nợ nần, nay "có của ăn của để" nhờ tham gia sàn.

Không chỉ ở các sự kiện trực tiếp, lời mời chào tiền ảo còn tràn lan trên Facebook, Zalo, Telegram. Các tài khoản liên tục khoe lãi 100%-200% chỉ sau thời gian ngắn, kèm mã giới thiệu, tạo hiệu ứng đám đông để lôi kéo người mới bất chấp việc lực lượng chức năng gần đây liên tục triệt phá các đường dây "đầu tư tiền kỹ thuật số" trá hình. Mới đây nhất, Công an tỉnh Phú Thọ đã bắt ổ nhóm núp bóng tiền kỹ thuật số TCIS thông qua sàn giả có tên "Toptrade 1". Dù chỉ hoạt động từ tháng 6-2024, nhóm đã thu hút hàng ngàn người mở hơn 4.000 tài khoản, với số tiền đầu tư hơn 50 tỉ đồng.

Cũng trong tháng 8, công an tỉnh này tiếp tục triệt phá nhóm lừa đảo với đồng PaynetCoin (PAYN). Các đối tượng quảng cáo PAYN có thể sinh lãi 5%-9%/tháng và dùng để mua vé máy bay, đặt khách sạn. Thực chất, đây là chiêu huy động vốn trái phép với số tiền lên tới hàng ngàn tỉ đồng, lôi kéo cả người dân trong và ngoài nước.

Trước đó, tháng 5-2025, Công an Đồng Nai đã phá đường dây tiền ảo quy mô lớn mang tên MTC - Matrix Chain. Chỉ trong thời gian ngắn, nhóm này chiếm đoạt gần 10.000 tỉ đồng từ hàng chục ngàn người.

Theo báo cáo của CoinLaw, trong năm 2024, toàn cầu ghi nhận 58.200 vụ gian lận tiền ảo, tăng gần 25% so với năm 2023. Tổng doanh thu từ tội phạm liên quan đến tiền số, bao gồm lừa đảo, đạt 24,2 tỉ USD, cao hơn 3,6 tỉ USD so với năm trước đó.

Các chuyên gia cảnh báo, chiêu trò của các sàn lừa đảo ngày càng tinh vi, từ việc sử dụng tên gọi gây nhầm lẫn, tổ chức hội thảo công nghệ, đến việc khoe lãi trên mạng xã hội. Điểm chung là cam kết mức lợi nhuận "không tưởng" và hứa hẹn sự giàu có nhanh chóng.

Cơ quan chức năng cũng khuyến cáo người dân cần thận trọng, không đầu tư vào các sàn chưa được cấp phép, đồng thời cảnh giác trước các lời mời gọi hấp dẫn.

Kỳ vọng vào việc thí điểm 5 sàn giao dịch tài sản số

Nhiều chuyên gia kỳ vọng việc thí điểm cấp phép sàn giao dịch tài sản số sẽ giúp thị trường minh bạch hơn, giảm rủi ro lừa. ThS Phạm Mạnh Cường, sáng lập Công ty Wischain - đơn vị tư vấn và triển khai các dự án blockchain - cho rằng hầu hết vụ lừa đảo tiền ảo xuất phát từ tính ẩn danh của loại tài sản này. Các mô hình thường được khoác vỏ bọc hào nhoáng, cam kết lãi 200%-300%, thậm chí hàng ngàn % nhưng thực chất chỉ là "bẫy" đánh vào lòng tham.

Chuyên gia tài chính Phan Dũng Khánh phân tích nếu các sàn giao dịch tiền số được cấp phép hoạt động chính thức, nhà đầu tư sẽ có cơ sở pháp lý để tham gia thay vì phải tìm đến những nền tảng quốc tế nhiều rủi ro. Tuy vậy, các sàn hợp pháp vẫn có khả năng bị mạo danh để lừa đảo nên cơ quan quản lý cần tăng cường truyền thông và cảnh báo. "Các sàn trá hình thường hứa hẹn mức sinh lời phi thực tế. Thủ đoạn ngày càng tinh vi, đánh vào tâm lý ham lợi nhuận nhanh, nên nhà đầu tư phải hết sức cẩn trọng" - ông Khánh nói.

Theo ông Phạm Mạnh Cường, cách tốt nhất để tự bảo vệ là trang bị kiến thức và tỉnh táo trước những lời mời gọi hấp dẫn. "Người dân cần tìm hiểu kỹ dự án, đơn vị phát hành, chọn nguồn thông tin chính thống, không tin vào quảng cáo trên mạng xã hội. Nhận thức đúng đắn chính là hàng rào bảo vệ đầu tiên trước lừa đảo" - ông nhấn mạnh.

Thực tế, sau khi Luật Công nghiệp công nghệ số có hiệu lực, cùng với kế hoạch thí điểm sàn giao dịch tài sản số và xây dựng trung tâm tài chính quốc tế, thị trường tiền số Việt Nam được kỳ vọng sẽ minh bạch hơn. Bộ Tài chính đang soạn thảo Nghị quyết thí điểm để trình Chính phủ.

Theo đó, dự kiến sẽ có khoảng 5 sàn giao dịch tài sản số được thí điểm, cho phép giao dịch các đồng phổ biến như Bitcoin, Ethereum..., đồng thời kết nối với sàn quốc tế để bảo đảm thanh khoản và cạnh tranh. Lãnh đạo Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) cho biết Ủy ban Chứng khoán đã có đề án về sàn giao dịch tài sản mã hóa, trình Chính phủ xem xét phê duyệt.

Dù Nghị quyết thí điểm vẫn còn ở giai đoạn dự thảo nhưng thực tế từ đầu năm đến nay, nhiều ngân hàng, công ty chứng khoán, tài chính đã rục rịch chuẩn bị hạ tầng, nhân lực để vận hành các sàn giao dịch tài sản số khi việc thí điểm chính thức có hiệu lực. Trong đó, Ngân hàng Quân đội (MB) vừa ký biên bản ghi nhớ hợp tác với Dunamu - đơn vị vận hành Upbit, nền tảng tiền điện tử lớn nhất Hàn Quốc. Dunamu sẽ là đối tác chiến lược, hỗ trợ MB thành lập sàn giao dịch tiền số tại Việt Nam, đồng thời tham gia xây dựng hệ thống pháp lý và cơ chế bảo vệ nhà đầu tư.

Ông Oh Kyoung-suk, CEO Dunamu, đánh giá Việt Nam có tiềm năng lớn với hàng triệu người sở hữu tài sản số, khối lượng giao dịch hằng năm vượt 80 tỉ USD và nằm trong top 5 quốc gia thu hút dòng vốn blockchain nhiều nhất thế giới.