Ra mắt sách "Sự thật, Lẽ phải và Ngọn bút"

Khơi dậy giá trị nhân văn – sứ mệnh cốt lõi của nghề báo

Chia sẻ tại lễ ra mắt, nhà báo, nhà văn Hồ Quang Lợi nhấn mạnh, báo chí là lĩnh vực mang tính chiến đấu cao, nhưng chỉ chiến đấu thôi thì chưa đủ. Báo chí phải mang trong mình tinh thần nhân văn sâu sắc, vì báo chí là vì con người, phải biết tôn trọng con người.

Ông bày tỏ sự trăn trở trước thực trạng không ít bài viết hiện nay vẫn tiếp cận vấn đề theo hướng thiếu nhân văn, thậm chí "truy đuổi" con người thay vì bảo vệ họ. Theo nhà báo Hồ Quang Lợi, đây chính là lúc nghề báo cần khơi dậy và lan tỏa mạnh mẽ hơn nữa giá trị nhân văn, yếu tố cốt lõi tạo nên bản lĩnh và lương tâm người làm báo.

Dẫn lời các nhà lãnh đạo từng nhiều lần nhấn mạnh vai trò nhân văn của báo chí, nhà báo Hồ Quang Lợi cho rằng, điều quan trọng là làm sao thể hiện được tinh thần ấy trong từng trang viết, trong mỗi hành vi nghề nghiệp hằng ngày. 

"Một xã hội dù phồn vinh đến đâu mà thiếu vắng yêu thương, thiếu sự cảm thông giữa con người với con người, thì xã hội đó chưa thể gọi là nhân văn. Và báo chí phải góp phần thắp lên ngọn lửa đạo lý giữa lòng xã hội ấy", ông khẳng định.

Nhà báo, nhà văn Hồ Quang Lợi chia sẻ tại lễ ra mắt sách.

Từ góc nhìn của người làm nghề lâu năm, nhà báo Hồ Quang Lợi cũng đặt ra một vấn đề đáng suy ngẫm: "Ngày nay, có vẻ như người ta đang đề cao vai trò của truyền thông một cách thái quá, mà quên mất vai trò đặc biệt của báo chí. 

Truyền thông thì ai cũng có thể làm chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh. Nhưng báo chí thì không. Báo chí đòi hỏi đạo đức nghề nghiệp, bản lĩnh chính trị và sự tinh thông chuyên môn".

Trước làn sóng thông tin thiếu kiểm chứng, dư luận lệch lạc lan nhanh trên mạng xã hội, ông đặc biệt nhấn mạnh vai trò "uốn nắn" và "kiến tạo" của báo chí.

"Đây là thời điểm báo chí cần thể hiện rõ bản lĩnh của mình không chỉ đưa tin, mà còn phải làm sáng tỏ sự thật, định hướng nhận thức xã hội theo hướng tích cực. 

Báo chí phải là người giữ lửa niềm tin vào sự thật, vào lẽ phải và công lý. Bởi còn rất nhiều người yếu thế đang âm thầm chịu đựng, và họ cần được báo chí nhìn thấy, được lên tiếng và được bảo vệ", ông nói thẳng thắn.

Cuốn sách ‘Sự thật, Lẽ phải và Ngọn bút’ của nhà báo, nhà văn Hồ Quang Lợi.

Bày tỏ kỳ vọng vào việc sửa đổi Luật Báo chí 2016, nhà báo Hồ Quang Lợi cho rằng sau gần một thập kỷ, nhiều vấn đề mới đã phát sinh và đòi hỏi cần có một hành lang pháp lý rõ ràng, chặt chẽ hơn để báo chí có thể phát huy đúng vai trò và sứ mệnh của mình. 

"Khi nhà báo được pháp luật bảo vệ tốt hơn, họ sẽ càng có thể bảo vệ nhân dân tốt hơn đó mới là tinh thần báo chí cách mạng chân chính", nhà báo, nhà văn Hồ Quang Lợi nhấn mạnh.

Báo chí phải thấm đẫm văn hóa và tinh thần nhân văn

Cuốn sách "Sự thật, Lẽ phải và Ngọn bút" gồm 66 bài viết và trả lời phỏng vấn, được bố cục trong 8 chương: Mạch đập thời đại; tâm thế cầm bút; ánh sáng nhân văn; đạo đức báo chí; mạnh hơn bảo kiếm; đồng hành cùng thắng; mạng xã hội, AI và báo chí; trái tim và ngọn lửa.

Bên cạnh phần viết về những cơn sóng thời cuộc cùng sự đua tranh quyền lực quyết liệt giữa các cường quốc, cục diện thế giới nhìn từ cuộc chiến Ukraine, những "đổ vỡ" trật tự cũ để hình thành một cấu trúc quyền lực quốc tế mới.

Những vấn đề thời sự của nước ta hiện nay như Cuộc cách mạng về tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị, các xung lực đột phá, "bộ tứ chiến lược" phát triển đất nước, cuốn sách được dành để viết về một số vấn đề căn cốt của báo chí được chiêm nghiệm trong cuộc đời 45 năm cầm bút và hoạt động báo chí của tác giả.

Chia sẻ với Người Đưa Tin, nhà văn Lê Cảnh Nhạc – Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội cho rằng tập sách "Sự thật, Lẽ phải và Ngòi bút" mang đến chân dung toàn diện hơn của nhà báo Hồ Quang Lợi. 

Không chỉ là cây bút bình luận sắc sảo, nhà báo, nhà văn Hồ Quang Lợi còn là một người làm báo có tư duy hệ thống, tầm nhìn sâu rộng và tinh thần công dân trách nhiệm.

Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội nhận xét: "Trước đây, bạn đọc biết đến nhà báo Lợi qua 10 tập sách với những phân tích sắc bén về thời cuộc. Nhưng lần này, tập sách mang tính khái quát cao, phản ánh một chân dung đầy đặn hơn của một nhà báo từng trải và đầy chiêm nghiệm".

Tác phẩm tập hợp các bài viết và trả lời phỏng vấn sâu sắc, không chỉ nêu quan điểm cá nhân, mà còn đưa ra luận giải, đề xuất và định hướng thiết thực cho nền báo chí cách mạng trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số mạnh mẽ.

Còn theo Nhà văn Bùi Việt Thắng - Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam đánh giá "Sự thật, Lẽ phải và Ngòi bút" là một tác phẩm đặc biệt, thể hiện chiều sâu tư duy và chiều rộng trải nghiệm của một người vừa là nhà báo, vừa là nhà văn. Ông nêu bật ba giá trị nổi bật:

Đầu tiên, hàm lượng văn hóa cao. Theo nhà văn Việt Thắng, văn hóa trong tác phẩm không chỉ nằm ở tri thức, mà còn thể hiện qua cách ứng xử giữa ngòi bút và thời cuộc, giữa nhà báo và nhân dân. 

"Khi viết về những vấn đề nóng như tinh giản bộ máy nhà nước hay khi khắc họa đồng nghiệp, tác giả vẫn giữ được sự khách quan, nhân văn và đầy trăn trở. Cách viết ấy cho thấy một phẩm cách văn hóa hiếm có", ông chia sẻ.

Nhà văn Bùi Việt Thắng đánh giá "Sự thật, Lẽ phải và Ngòi bút" là một tác phẩm đặc biệt, thể hiện chiều sâu tư duy và chiều rộng trải nghiệm của một người vừa là nhà báo, vừa là nhà văn.

Tiếp đó, tinh thần Việt Nam và báo chí nhân văn. Nhà văn cho rằng xuyên suốt tác phẩm là quan niệm rõ ràng, báo chí không chỉ đưa tin, mà phải khơi gợi cảm xúc về sự thật – thứ cảm xúc giúp người đọc hiểu sâu sắc và hành động đúng đắn. 

Ông dẫn lại quan điểm của nhà báo Hồ Quang Lợi: "Một nửa sự thật không phải là sự thật. Báo chí phải truy đến tận cùng của sự thật ấy – sự thật gắn liền với trách nhiệm đối với dân tộc, cộng đồng và chính mình".

Cuối cùng, sự hòa quyện giữa báo chí và văn chương. Không chỉ là nhà báo kỳ cựu, ông Hồ Quang Lợi còn là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, người từng sáng tác, viết lý luận và phê bình văn học. Vì vậy, câu chữ trong tác phẩm giàu cảm xúc, sắc sảo mà vẫn mạch lạc, lập luận chặt chẽ. 

Từ trải nghiệm viết lách và giảng dạy, nhà văn Bùi Việt Thắng đã dành lời nhắn gửi sâu sắc đến lớp nhà báo trẻ, nên đọc và suy ngẫm từ những công trình tâm huyết như của nhà báo Hồ Quang Lợi. 

"Tôi đã giảng dạy đại học 50 năm và chỉ viết được bảy cuốn sách chuyên môn. Vì thế, tôi càng trân trọng những tác phẩm được thai nghén công phu, đầy tâm huyết như của anh Lợi. Người đi sau cần học hỏi người đi trước, mật ngọt chúng ta thưởng thức hôm nay chính là kết tinh của lao động bền bỉ, thầm lặng qua năm tháng", nhà văn chia sẻ.

Theo nhà văn sự tiếp nối giữa các thế hệ là quy luật tự nhiên – tre già măng mọc. Và như cha ông từng dặn gừng càng già càng cay, những ngòi bút từng trải ấy là vị cay quý báu, là hành trang cần thiết để lớp trẻ nếm trải, học hỏi và trưởng thành.