Nguy cơ thất thu ngân sách
Ngày 11/10/2024 Thanh tra Chính phủ (TTCP) ban hành kết luận thanh tra việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ sản xuất, kinh doanh sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở giai đoạn 2011 - 2019 của một số doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa tại Hà Nội, TPHCM, Bình Dương.
Kết luận đánh giá bên cạnh những kết quả tích cực đạt được, đáp ứng một phần sử dụng đất, tạo nguồn cung nhà ở cho người dân... thì 9 khu đất/dự án của doanh nghiệp tại 3 địa phương có sai phạm trong chuyển mục đích sử dụng, thu hồi, giao đất thực hiện dự án nhà ở, trung tâm thương mại, văn phòng, dịch vụ.
Cụ thể, tại Hà Nội , TTCP kết luận, khu đất 2.291m2 (số 120 Hoàng Quốc Việt, quận Cầu Giấy) , được UBND TP Hà Nội phê duyệt chuyển mục đích sử dụng đất của dự án nhà ở cao tầng, văn phòng, dịch vụ không theo đúng phương án cổ phần hóa Tổng công ty Thép Việt Nam đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Việc này dẫn đến tổng số tiền sử dụng đất phải nộp ngân sách của khu A (932m2) thấp hơn 57,5 tỷ đồng so với giá trị quyền sử dụng đất Bộ Công Thương phê duyệt trong giá trị doanh nghiệp ngày 1/1/2010 khi thực hiện cổ phần hóa Tổng công ty Thép Việt Nam; có nguy cơ làm giảm giá trị doanh nghiệp cổ phần hoá, giảm số tiền tương ứng phải nộp ngân sách.
Đáng chú ý, dù nhiều sai phạm song từ 2012 đến nay dự án không được thực hiện, để một số người dân lấn chiếm, nguy cơ thất thoát quyền sử dụng đất.
Theo TTCP, trách nhiệm với những khuyết điểm, vi phạm thuộc về UBND TP Hà Nội, UBND quận Cầu Giấy, Sở Tài chính, Sở TN&MT, Cục Thuế Hà Nội và Tổng công ty Thép Việt Nam.
TTCP đề nghị Bộ Công an tiếp nhận thông tin, tài liệu để điều tra, xử lý theo quy định đối với Dự án nhà ở cao tầng, văn phòng, dịch vụ (tại số 120 Hoàng Quốc Việt, quận Cầu Giấy).
Tổng công ty Thép Việt Nam có khu đất 120 Hoàng Quốc Việt bị điều tra sai phạm.
Nhiều vi phạm việc giao đất, chuyển nhượng dự án
Đối với khu đất 6.364,8m2 (tại ngõ 622 Minh Khai, phường Vĩnh Tuy, quận Hai Bà Trưng), TTCP cho hay, từ tháng 9/2017, UBND TP Hà Nội ban hành quyết định cho phép Công ty CP Xuất nhập khẩu Lương thực - Thực phẩm Hà Nội , chuyển mục đích sử dụng để thực hiện dự án Khu thương mại, dịch vụ và chung cư cao tầng.
Đến ngày 26/4/2018, UBND TP phê duyệt giá đất làm căn cứ tính tiền thuê đất hàng năm đối với diện tích 2.519,8m2 thuộc dự án theo đơn giá đất sản xuất kinh doanh là không đúng. Hậu quả khiến việc xác định tiền thuê đất hàng năm không chính xác.
Quá trình hợp tác kinh doanh phân chia lợi ích, cơ quan thanh tra cho rằng, các bên thỏa thuận góp vốn bằng quyền thuê đất là không đúng quy định pháp luật về đất đai .
Tại khu đất 14.346,6m2 (đường Pháp Vân, phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai) , TTCP kết luận, giai đoạn trước khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp và PTNT, các Sở, ngành chức năng không lập hồ sơ trình UBND TP Hà Nội quyết định cho thuê hoặc ký hợp đồng thuê đất là không thực hiện đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Năm 2007, Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp Việt Nam - CTCP góp 100% vốn thành lập Công ty TNHH MTV Đầu tư Phương Đông (Công ty Phương Đông) để thực hiện dự án. Vốn góp là giá trị sử dụng và thương mại của quyền sử dụng 14.375m2 đất thuê là không đúng quy định.
Sai phạm này dẫn đến UBND TP Hà Nội ra quyết định thu hồi đất của Tổng công ty Xây dựng Nông nghiệp Việt Nam - CTCP, giao cho Công ty Phương Đông thuê để làm trụ sở văn phòng làm việc. Sau đó, UBND TP Hà Nội lại cho phép Phương Đông chuyển mục đích sử dụng thực hiện dự án Tổ hợp nhà ở, văn phòng, thương mại và dịch vụ, không đúng phương án sử dụng đất trong phương án cổ phần hóa Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp và PTNT đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Việc xác định tiền sử dụng đất, thuê đất khi chuyển mục đích sử dụng đất cũng bị chênh lệch lớn.
Quá trình thi công dự án, Công ty Phương Đông bán 11 căn nhà liền kề, 110 căn hộ chung cư trước khi được Sở Xây dựng Hà Nội cấp giấy phép xây dựng và thông báo đủ điều kiện bán nhà ở hình thành trong tương lai. Hành vi này có dấu hiệu vi phạm Điều 55 Luật kinh doanh bất động sản 2014.
"Trách nhiệm chính đối với vi phạm thuộc về Công ty Phương Đông, Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp Việt Nam - CTCP, UBND quận Hoàng Mai, Sở Xây dựng Hà Nội...", kết luận nêu.
Với khu đất 23.380m2 (số 275 Nguyễn Trãi, quận Thanh Xuân) , TTCP cho rằng, UBND TP Hà Nội đã thu hồi đất cơ sở sản xuất của Công ty cổ phần Cơ khí chính xác số 1, giao cho Công ty cổ phần Thương mại Hưng Việt theo hình thức giao đất có thu tiền sử dụng đất để thực hiện dự án nhà ở nhưng không thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng để đấu giá quyền sử dụng đất theo Điều 58 Luật Đất đai 2003.
Trong thực hiện nghĩa vụ tài chính, Công ty cổ phần Thương mại Hưng Việt thông báo yêu cầu Công ty cổ phần Cơ khí chính xác số 1 nộp hơn 48 tỷ đồng tiền sử dụng đất của dự án là không đúng với thỏa thuận hợp đồng liên doanh đã ký kết giữa hai bên.
Sau này, Công ty cổ phần Cơ khí chính xác số 1 chuyển nhượng 3,2 triệu cổ phần tại Công ty cổ phần Thương mại Hưng Việt cho Công ty cổ phần Đầu tư dịch vụ tài chính Hoàng Huy theo mệnh giá, không đấu giá, không thẩm định giá cổ phần khi chuyển nhượng đã vi phạm Điều 16 Nghị định số 09/2009/NĐ-CP.
Từ sai phạm trên, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với tập thể, cá nhân lãnh đạo UBND TP Hà Nội, sở, ban ngành, đơn vị liên quan qua các thời kỳ nêu trong kết luận.
UBND TP Hà Nội phải xử lý chấm dứt dự án đầu tư nhà ở cao tầng, văn phòng và thu hồi đất tại số 120 Hoàng Quốc Việt (Cầu Giấy) của Tổng công ty Thép Việt Nam. Rà soát việc thuê đất, lấn chiếm đất; quy hoạch chi tiết; tính lại giá tiền thuê đất, tránh thất thu ngân sách.
Ngoài ra, TTCP cũng đề nghị Bộ Công an tiếp nhận thông tin, tài liệu để điều tra, xử lý một số dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng pháp luật về quản lý, sử dụng đất đối với 3/4 khu đất, dự án.
