Trong bối cảnh cuộc chiến tranh giành nhân tài AI đang nóng hơn bao giờ hết, Meta, gã khổng lồ công nghệ do Mark Zuckerberg đứng đầu, đang đối mặt với một thách thức lớn: dù sẵn sàng chi những khoản tiền khổng lồ, công ty vẫn gặp khó khăn trong việc thu hút các chuyên gia AI hàng đầu.
Nguyên nhân chính nằm ở chính sách sa thải hàng loạt của Meta trong thời gian gần đây, gây tổn hại nghiêm trọng đến uy tín và niềm tin của người lao động.
Cú sốc niềm tin
Tờ Fortune nhận định Mark Zuckerberg đang tự tay tuyển dụng trực tiếp tại biệt thự ở Lake Tahoe và Palo Alto để thành lập đội "Superintelligence" khoảng 50 người, nhằm đua tranh với Google và OpenAI, thế nhưng hãng rất khó tuyển dụng được nhân sự ưng ý.
Meta sẵn sàng chi trả mức lương tối thiểu 2 triệu USD/năm và có thể lên tới trên 10 triệu USD tiền mặt hàng năm, cộng thêm cổ phần lớn, để kéo các nhà nghiên cứu hàng đầu về dưới trướng mình.
Thế nhưng toàn cầu chỉ có dưới 1.000 nhà nghiên cứu đủ năng lực phát triển Mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) tiên tiến, nhiều người đã an ổn tại OpenAI, Anthropic, DeepMind với mức thu nhập cao và đủ hạ tầng tính toán. Điều này khiến Meta không có cơ hội cạnh tranh với uy tín quá thấp trên thị trường lao động.
Mặc dù đã có một số nhân tài như Jack Rae từ Google DeepMind và Johan Schalkwyk từ Sesame AI gia nhập, nhưng không phải tất cả đều bị thuyết phục bởi sức hấp dẫn của đồng tiền.
Theo Deedy Das, một nhà đầu tư mạo hiểm tại Menlo Ventures, nhiều nhà nghiên cứu đã từ chối lời đề nghị "khủng" của Meta để lựa chọn OpenAI hay Anthropic. Điều này cho thấy, tiền bạc không phải là yếu tố duy nhất quyết định.
Cuối cùng Mark Zuckerberg đành phải đánh bạc mời CEO Scale AI, Alexandr Wang, về làm đồng lãnh đạo nghiên cứu AI, với kế hoạch Meta đầu tư đến 15 tỷ USD để đổi lấy 49 % cổ phần của Scale AI.
Tờ Business Insider (BI) cho hay một trong những rào cản lớn nhất đối với Meta chính là uy tín bị suy giảm nghiêm trọng sau các đợt sa thải quy mô lớn diễn ra trong năm qua.
"Tôi đã nghe về những lời đề nghị hấp dẫn của Zuckerberg, nhưng mọi người không còn tin tưởng Meta sau các đợt sa thải khắc nghiệt đó", một nhà nghiên cứu AI giấu tên chia sẻ với tờ Forbes.
Mark Zuckerberg từng tuyên bố sẽ "nâng cao tiêu chuẩn quản lý hiệu suất và loại bỏ những người làm việc kém hiệu quả nhanh hơn," dẫn đến việc khoảng 3.600 nhân viên bị sa thải chỉ riêng trong một đợt.
Điều này, dù được Meta lý giải là để tập trung vào các lĩnh vực trọng tâm như AI, kính thông minh và tương lai của mạng xã hội, nhưng vẫn tạo ra tâm lý bất an và thiếu tin tưởng trong thị trường lao động.
Trong khi đó các chuyên gia AI, những người có nhiều lựa chọn, sẽ cân nhắc rất kỹ về sự ổn định và môi trường làm việc trước khi đưa ra quyết định.
Không chỉ khó chiêu mộ nhân tài mới, Meta còn chứng kiến sự ra đi của nhiều chuyên gia AI chủ chốt trong đội ngũ nghiên cứu AI tiên tiến hiện có của mình (FAIR).
Joelle Pineau, người từng dẫn dắt FAIR, đã rời đi vào tháng 4/2025. Phần lớn các nhà nghiên cứu đã phát triển mô hình Llama ban đầu của Meta cũng đã rời công ty, bao gồm hai đồng sáng lập của startup AI Mistral của Pháp.
Hơn nữa, một nhóm ba nhà nghiên cứu AI hàng đầu đã rời đi một năm trước để thành lập startup AI Yutori.
Cựu giám đốc kỹ thuật cấp cao Erik Meijer tại Meta bày tỏ sự nghi ngờ về khả năng hãng này có thể tạo ra các sản phẩm AI đột phá mà các chuyên gia trong ngành sẽ công nhận.
"Với áp lực cạnh tranh đáng kinh ngạc trong lĩnh vực này, thực sự không có lợi thế nào khi ở trong một tập đoàn lớn nếu bạn muốn xây dựng những thứ hay ho dựa trên các LLM", ông Meijer thẳng thắn.
Cũng theo Meijer, tập đoàn Meta đang thiếu những lãnh đạo giỏi trong việc kết nối nghiên cứu và sản phẩm.
Từ lâu, các phòng nghiên cứu Reality Labs và FAIR có thể tự do sáng tạo mà không bị thách thức bởi các đối thủ lớn. Thế nhưng giờ đây mọi thứ đã rất khác khi các công ty như Anthropic, OpenAI, Google, Mistral, DeepSeek đang xuất sắc trong việc đưa nghiên cứu vào sản xuất với tốc độ kỷ lục, còn Meta thì đứng ngoài cuộc.
Thiếu tầm nhìn
Năm 2024, cả thế giới từng nợ Mark Zuckerberg một lời xin lỗi khi Meta có kết quả kinh doanh tốt còn Mark Zuckerberg có mức gia tăng tài sản lớn hơn nhiều vị tỷ phú công nghệ khác, nếu không tính canh bạc thành công của Elon Musk.
Ban đầu khi Mark Zuckerberg vẽ ra viễn cảnh vũ trụ ảo và đổi tên công ty thành Meta, tài sản của nhà sáng lập này đã bốc hơi 100 tỷ USD cùng những lời hoài nghi, chê bai.
Thế nhưng giờ đây khi Meta cho ra mắt dòng kính thực tế ảo tăng cường AR Orion, giá cổ phiếu hãng này đã tăng lên mức kỷ lục, khiến tổng giá trị tài sản của Mark Zuckerberg cũng tăng gần 6 lần chỉ trong chưa đầy 2 năm, lên mức 201 tỷ USD.
Thành công này còn có được là nhờ sa thải lao động.
Kể từ năm 2022, Meta đã phải cắt giảm hàng chục nghìn lao động, tương đương 25% nhân viên trên toàn cầu để tập trung vào "sự hiệu quả". Ngoài ra, Meta cũng lần đầu tiên trả cổ tức và chi 50 tỷ USD mua lại cổ phiếu từ cổ đông.
Những động thái tích cực này cùng với việc Meta dần gặt hái một số thành công trong mảng vũ trụ ảo đã khiến Mark Zuckerberg lấy lại được lòng tin của nhà đầu tư.
Tuy nhiên hạn chế của động thái này cũng dần bộc lộ rõ. Đà tăng trưởng 20-30%/năm của Facebook đã chấm dứt và Mark Zuckerberg chưa thể tìm thấy động lực tăng trưởng thay thế, dẫn đến việc chẳng còn cách nào ngoài sa thải bớt lao động và cắt giảm chi phí.
Nguồn thu của hãng vẫn chủ yếu đến từ quảng cáo Facebook, vốn đang bị cạnh tranh khốc liệt từ đối thủ Tiktok mà chưa có bất kỳ sản phẩm sáng tạo chủ lực nào. Hàng loạt những dự án của Mark Zuckerberg đưa ra, từ vũ trụ ảo cho đến AI đều không đạt thành quả như mong đợi.
Trong khi Bill Gates rời Microsoft để CEO Satya Nadella có điều kiện hướng tới mảng điện toán đám mây sau này và gần đây nhất là thành công của ChatGPT, hay Apple thời hậu Steve Jobs với CEO Tim Cook tăng trưởng nóng nhờ hệ sinh thái iPhone thì Facebook hầu như chẳng có gì mới kể từ khi ra đời đến nay.
Tệ hơn, nhiều chuyên gia cho rằng mức lương khổng lồ và cổ phiếu bổ sung sẽ không giữ chân được nhân tài nếu công ty cảm thấy không ổn định hoặc bị đồng nghiệp coi là một vết đen trong sơ yếu lý lịch. Uy tín là thứ tích lũy, đó là lý do tại sao những người giỏi nhất tự chọn các phòng thí nghiệm như DeepMind, OpenAI hoặc Anthropic.
Rõ ràng uy tín không phải là thứ tiền có thể mua được nên dù có tiềm lực tài chính dồi dào, Mark Zuckerberg lại đang thiếu hụt về tầm nhìn chiến lược dài hạn để thu hút những bộ óc xuất chúng.
*Nguồn: Fortune, BI, Forbes
