Tinh hoa nghìn năm “lên tiếng”
Nhằm tôn vinh giá trị di sản và quảng bá các Bảo vật Quốc gia, ngày 29/6, Sở Văn hóa và Thể thao Tp.HCM đã tổ chức Lễ công bố quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc công nhận Bảo vật Quốc gia, kết hợp khai mạc trưng bày chuyên đề “Bảo vật Quốc gia - Những kiệt tác di sản tại Tp.HCM”.
Đây là lần đầu tiên, 17 Bảo vật Quốc gia hiện đang được lưu giữ tại các bảo tàng công lập và nhà sưu tập tư nhân trên địa bàn Tp.HCM sẽ được giới thiệu đến công chúng trong một không gian chung.
Theo Luật Di sản văn hóa 2024, Bảo vật Quốc gia là những hiện vật có giá trị đặc biệt quý hiếm, tiêu biểu của đất nước về lịch sử, văn hóa, khoa học. Không chỉ mang ý nghĩa vật chất, các Bảo vật Quốc gia còn chứa đựng những câu chuyện lịch sử sâu sắc, phản ánh tinh hoa kỹ thuật, nghệ thuật của từng thời kỳ.
Ông Nguyễn Minh Nhựt, Phó Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao Tp.HCM,
Phát biểu tại lễ công bố, ông Nguyễn Minh Nhựt, Phó Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao Tp.HCM, chia sẻ: “Lễ công bố công nhận bảo vật và trưng bày chuyên đề Bảo vật Quốc gia lần này là một dấu mốc quan trọng, để đánh dấu và đánh giá quá trình tiếp nhận, bảo tồn và phát huy giá trị các Bảo vật Quốc gia tại Tp.HCM.
Chúng tôi hy vọng trong tương lai, không chỉ dừng lại ở 17 Bảo vật này, mà sẽ tiếp tục có thêm nhiều hiện vật mới được các bảo tàng công lập, tư nhân và các nhà sưu tập đề xuất công nhận, để công chúng có cơ hội tiếp cận, yêu quý và tự hào với di sản văn hóa của Tp.HCM".
Khơi nguồn cảm hứng cho thế hệ trẻ
Tại đây, ông Hoàng Anh Tuấn, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Tp.HCM đã có chia sẻ về thông tin các bảo vật, khẳng định một lần nữa giá trị lịch sử - văn hóa của Việt Nam.
Ông cho biết: “Trưng bày 17 Bảo vật Quốc gia lần này sẽ tạo nên một bức tranh tổng thể về lịch sử - văn hóa Việt Nam từ thời tiền sử đến hiện đại. Ví dụ như chõ gốm văn hóa Đông Sơn niên đại 2.500 - 2.000 năm thuộc nền văn hóa Đông Sơn rất rực rỡ của Việt Nam. Chúng tôi cũng giới thiệu 12 Bảo vật Quốc gia thuộc sưu tập của Bảo tàng Lịch sử Tp.HCM, trong đó có 4 bảo vật văn hóa Champa và 8 bảo vật thuộc văn hóa Óc Eo".
Ông Hoàng Anh Tuấn, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Tp.HCM.
Ông Tuấn cho biết thêm, 3 nền văn hóa lớn: Đông Sơn, Sa Huỳnh và Óc Eo đã tạo nên một bản sắc đa dạng và thống nhất cho văn hóa Việt Nam. Các hiện vật Champa và Óc Eo còn thể hiện rõ sự giao lưu tín ngưỡng, văn hóa giữa Phật giáo và Ấn Độ giáo trên vùng đất này.
“Vùng đất Tp.HCM và Nam Bộ là nơi giao thoa của nhiều nền văn hóa, từ Trung Hoa, Ấn Độ cho đến phương Tây. May mắn là Tp.HCM đã lưu giữ được nhiều hiện vật thể hiện sinh động những sự tiếp biến văn hóa đó. Thông qua các bảo vật, chúng ta thấy được nét đặc trưng mới hình thành từ văn hóa bản địa trong từng kiệt tác", ông Tuấn nhấn mạnh.
Đặc biệt, 2 hiện vật thuộc Bảo tàng Tp.HCM còn cho thấy dấu ấn lịch sử ở giai đoạn sau, trong đó có ấn Lương Tài Hầu là một bảo vật gắn liền với nhân vật lịch sử Lương Tài Hầu Trần, mang ý nghĩa đặc biệt.
Ấn Lương Tài Hầu là một bảo vật gắn liền với nhân vật lịch sử Lương Tài Hầu Trần từ thời nhà Nguyễn.
Đặc biệt, dịp này, ban tổ chức cũng công bố Chõ gốm văn hóa Đông Sơn là hiện vật thuộc sưu tập tư nhân của ông Phạm Gia Chi Bảo, vừa được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật Quốc gia năm 2024. Đây là hiện vật tư nhân đầu tiên tại Tp.HCM đạt danh hiệu này, mang ý nghĩa quan trọng trong việc huy động nguồn lực xã hội hóa vào công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa.
“Những hiện vật như chóe gốm Đông Sơn mang vẻ đẹp đơn sơ nhưng lại ẩn chứa chiều sâu tinh hoa. Trong các nền văn hóa cổ, sự đơn giản của gốm Đông Sơn là một điểm rất đặc biệt, khi thời kỳ đó tinh hoa dồn hết vào chế tác đồng. Tôi hy vọng việc sưu tầm và trưng bày những hiện vật như thế sẽ giúp các bạn trẻ ngày nay cảm nhận được vẻ đẹp của văn hóa Việt Nam từ những điều giản dị nhất".
Chõ gốm văn hóa Đông Sơn trong bộ sưu tập của Chi Bảo.
Ông Bảo cũng nhấn mạnh, những hoa văn trên gốm qua các thời kỳ có thể trở thành nguồn cảm hứng đặc biệt cho các lĩnh vực kiến trúc, nội thất và mỹ thuật hiện đại.
“Điều quý giá nhất của di sản không chỉ nằm ở vật chất, mà chính là cách thế hệ trẻ biết trân trọng, gìn giữ và tự hào về những gì mình đang có. Ở nhiều quốc gia như Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore, người dân có thể dành cả ngày để chiêm ngưỡng chỉ một món cổ vật. Trong khi đó, chúng ta đang có quá nhiều, điều đó càng cần chúng ta nỗ lực hơn để giữ gìn", ông Bảo bày tỏ.
Lãnh đạo, đại biểu cắt băng khai mạc tại lễ công bố.
Phó Giám đốc Sở Văn Hóa Thể Thao Tp.HCM trao chứng nhận cho đại diện bảo tàng.
Nguyên Chủ tịch Quốc Hội Nguyễn Thị Kim Ngân thưởng lãm, nghe thuyết minh giới thiệu các bảo vật được trưng bày tại bảo tàng lịch sử Tp.HCM.
Nguyên Chủ tịch Quốc Hội Nguyễn Thị Kim Ngân tương tác công nghệ quan sát rõ các đường nét trên bức tranh của tác phẩm “Vườn xuân Trung Nam Bắc” của họa sĩ Nguyễn Gia Trí.
Tượng nữ thần Devi, có niên đại thế kỷ X, được công nhận Bảo vật Quốc gia năm 2012.
Hiện nay, Việt Nam có 327 Bảo vật Quốc gia, trong đó Tp.HCM đang lưu giữ 17 hiện vật quý giá, bao gồm các sưu tập của Bảo tàng Lịch sử Tp.HCM, Bảo tàng Thành phố, Bảo tàng Mỹ thuật Tp.HCM và nhà sưu tập tư nhân Phạm Gia Chi Bảo. Triển lãm trưng bày 17 Bảo vật quốc gia khác nhau tại Bảo tàng Lịch sử Tp.HCM, bao gồm: Hiện vật mới được công nhận là Bảo vật quốc gia là Chõ gốm (công nhận năm 2024), thuộc văn hóa Đông Sơn, đang thuộc sưu tập tư nhân Phạm Gia Chi Bảo.
Tượng Phật Đồng Dương (văn hóa Champa) có niên đại thế kỷ VIII-IX; tượng Nữ thần Devi (văn hóa Champa) có niên đại thế kỷ X; tượng thần Surya (văn hóa Óc Eo) có niên đại thế kỷ VI-VII; tượng Nữ thần Durga (văn hóa Óc Eo) có niên đại thế kỷ VII-VIII; tượng Phật Sa Đéc (văn hóa Óc Eo) có niên đại thế kỷ IV…
Chiêm ngưỡng bảo vật quốc gia thuộc văn hóa Óc Eo tại Bảo tàng Tp.Cần Thơ
