Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) đã đưa ra ý kiến đề xuất rằng các doanh nghiệp nên được phép tự xây dựng chỗ ở cho công nhân trong khu công nghiệp và có quyền thuê nhà bên ngoài khu công nghiệp để bố trí cho công nhân lưu trú.
Trong văn bản gửi Thủ tướng nhằm góp ý về dự thảo thí điểm các cơ chế, chính sách đặc thù thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, HoREA kiến nghị bổ sung quy định cho phép các doanh nghiệp, hợp tác xã, hoặc liên hiệp hợp tác xã trong khu công nghiệp tự đầu tư xây dựng nhà lưu trú dành cho công nhân. Các khoản chi phí liên quan đến việc xây dựng và thuê nhà ở cho công nhân cần được xem là chi phí hợp pháp, được phép đưa vào chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Ngoài ra, HoREA còn đề xuất mở rộng chính sách, cho phép các doanh nghiệp trong khu công nghiệp được thuê nhà ở xã hội hoặc nhà lưu trú công nhân do các nhà đầu tư xây dựng bên ngoài khu công nghiệp.
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, cho biết Luật Nhà ở 2023 hiện chỉ quy định doanh nghiệp được thuê nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp để sắp xếp chỗ ở cho công nhân. Tuy nhiên, chưa có quy định rõ ràng về việc doanh nghiệp có được thuê nhà ở xã hội ngoài khu công nghiệp hay không, cũng như chưa cho phép doanh nghiệp tự xây dựng nhà lưu trú cho người lao động của mình.
Hiện nay, nhu cầu chỗ ở của công nhân tại các khu công nghiệp rất cao, nhưng nguồn cung nhà ở xã hội và nhà lưu trú lại hạn chế, không đáp ứng đủ cho tất cả đối tượng. Trong khi đó, nhà ở thương mại có giá thành quá cao, vượt ngoài khả năng chi trả của nhiều người. Vì vậy, HoREA mong muốn Chính phủ xem xét các chính sách hỗ trợ để doanh nghiệp sản xuất, dù không hoạt động trong lĩnh vực bất động sản, vẫn có thể tự tạo lập chỗ ở cho người lao động.
Hiệp hội nhấn mạnh rằng việc bổ sung các quy định này sẽ tạo nền tảng pháp lý vững chắc, giúp doanh nghiệp và hợp tác xã chủ động giải quyết vấn đề chỗ ở cho công nhân. Nếu doanh nghiệp được phép tự xây dựng nhà ở, các dự án nhà lưu trú sẽ đến đúng tay người cần, giúp công nhân yên tâm làm việc lâu dài, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết bài toán nhân lực, cải thiện điều kiện sống và thúc đẩy sự phát triển bền vững của các khu công nghiệp.
HoREA cũng đề xuất các cơ chế hỗ trợ tài chính phù hợp, như ưu đãi thuế, tiếp cận vốn vay ưu đãi, hoặc các hình thức đối ứng từ nhà nước, nhằm giảm áp lực tài chính cho doanh nghiệp khi tham gia xây dựng nhà lưu trú công nhân.
Trước đó, nhiều doanh nghiệp đã bày tỏ mong muốn được mua đất, xây nhà và bán trả góp cho công nhân. Theo đó, doanh nghiệp sẽ đầu tư xây dựng, còn công nhân sau khi nhận nhà sẽ trả dần qua lương hàng tháng. Cách làm này giúp công nhân sở hữu chỗ ở, nhưng vướng mắc lớn nhất hiện nay là các thủ tục pháp lý.
Việc hỗ trợ chỗ ở cho công nhân cũng là một giải pháp được nhiều doanh nghiệp áp dụng để giữ chân người lao động, bên cạnh các chính sách phúc lợi khác. Chẳng hạn, Công ty Nissei Electric Việt Nam (Khu chế xuất Linh Trung 1, TP Thủ Đức) đã xây dựng khu lưu trú với 285 phòng tập thể, đáp ứng chỗ ở cho 2.280 công nhân. Công ty Eternal Prowess Việt Nam (quận 12) cũng đầu tư xây dựng nhà lưu trú cho lao động của mình. Tương tự, Công ty Thiên Phát đã phát triển dự án nhà lưu trú công nhân tại Khu chế xuất Linh Trung 2, với 368 căn hộ, mỗi căn 35 m2, giá thuê 2,2 triệu đồng/tháng, gồm 80% căn hộ gia đình và 20% phòng tập thể.
Theo thống kê đến quý II/2024, TP.HCM có 18 khu công nghiệp với gần 1.700 doanh nghiệp, sử dụng khoảng 320.000 lao động. Tổng số công nhân làm việc trong các nhà máy trên toàn thành phố vượt 1,3 triệu người. Tuy nhiên, hiện tại chỉ có 16 khu nhà lưu trú dành cho công nhân, đáp ứng chỗ ở cho gần 22.000 người. Phần lớn lao động còn lại phải thuê trọ hoặc ở nhờ người quen, với phòng trọ phổ biến diện tích 12 m2, ở 2-3 người, chiếm 15-20% thu nhập mỗi người.
Từ năm 2021 đến nay, TP.HCM đã hoàn thành 6 dự án nhà ở xã hội với 2.700 căn hộ và đang xây dựng 4 dự án với 3.000 căn hộ. Từ nay đến ngày 30/4, thành phố đặt mục tiêu tháo gỡ khó khăn, hoàn thiện thủ tục để khởi công thêm 5-6 dự án nhà ở xã hội, quy mô khoảng 8.000 căn hộ.
