Mang lại ánh sáng cho người bệnh
Tại tọa đàm "chia sẻ kinh nghiệm thu nhận và điều phối giác mạc giữa Việt Nam và Singapore" do Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia và Bệnh viện Mắt Hà Nội 2 tổ chức chiều 15/10, PGS.TS.BS Hoàng Thị Minh Châu - Giám đốc Ngân hàng Mô, Bệnh viện Mắt Hà Nội 2 cho biết, chỉ trong 8 tháng, Bệnh viện đã thu nhận 57 giác mạc từ nhiều nguồn hiến. Trong đó, thu nhận có 2 ca hiến tặng trong nước, còn lại là giác mạc hiến tặng từ các ngân hàng Mắt của Mỹ.
Tính riêng Bệnh viện Mắt Hà Nội 2 thực hiện thành công 42 ca ghép giác mạc, mang lại ánh sáng cho người bệnh. Số còn lại được điều phối sang các bệnh viện khác.
Bà Châu nhấn mạnh: "Tọa đàm là tiền đề mở ra nhiều cơ hội hợp tác lâu dài với những quốc gia đi đầu về hoạt động của ngân hàng Mắt, tạo điều kiện cho các nhà hoạch định chính sách có thêm các góc nhìn rộng hơn trong hoạt động hiến, tặng giác mạc. Đây là bước đệm quan trọng để ngân hàng Mắt Việt Nam tiến xa hơn trên con đường phát triển, mang lại nhiều hy vọng cho bệnh nhân".
PGS.TS.BS Hoàng Thị Minh Châu - Giám đốc Ngân hàng Mô, Bệnh viện Mắt Hà Nội 2 chia sẻ tại tọa đàm.
Bà Nguyễn Thị Kim Tiến – Chủ tịch Hội vận động hiến, tặng mô tạng, bộ phận cơ thể người Việt Nam, từ tháng 5 tới nay, số lượng ca hiến tạng từ người chết não tăng gấp 3 lần, các ca ghép tạng trong đó có ghép hiến giác mạc tăng 10% so với trước kia.
Tuy nhiên, còn một số khó khăn như Việt Nam hiện nay chỉ có 2 cơ sở y tế có khả năng thu, ghép giác mạc trên cả nước và số lượng giác mạc hiến rất ít.
"Ngoài nguồn hiến trong nước, Việt Nam được tặng nguồn giác mạc từ nước ngoài. Tuy nhiên, thủ tục hải quan và bảo quản giác mạc còn khó khăn bởi giác mạc không phải bệnh phẩm, không phải trang thiết bị, hay mẫu vi sinh vật mà giác mạc là mô cần phải bảo quản sống", bà Tiến cho hay.
Quang cảnh tọa đàm.
Từ đó, bà Tiến cho rằng các cơ quan chức năng, các cơ sở thu, ghép giác mạc cần có kiến nghị chính thức tới Bộ Y tế, Tổng cục Hải quan cần tạo điều kiện về thủ tục để chuyển nguồn giác mạc từ nước ngoài về Việt Nam ghép cho người bệnh sớm.
"Chúng ta biết rằng với những người đã mất đi đều có thể hiến giác mạc mang lại ánh sáng cho 2 người khác, điều đó rất ý nghĩa, cần phải động viên khuyến khích hoạt động này", bà Tiến nhấn mạnh và kỳ vọng sẽ được nghe nhiều chia sẻ của các chuyên gia đến từ Ngân hàng Mắt Singapore về kỹ thuật lấy, ghép giác mạc.
Sự thật việc hiến tặng giác mạc
Tại buổi toạ đàm, các chuyên gia đã giới thiệu và chia sẻ những mô hình vận hành ngân hàng mô hiện đại, được áp dụng thành công tại Singapore nói riêng và nhiều quốc gia trên thế giới nói chung, các nguyên tắc, chính sách, quy định điều phối đảm bảo minh bạch, công bằng, chính trực.
TS. BS. Howard Cajucom-Uy thông tin tại tọa đàm.
TS. BS. Howard Cajucom-Uy - Phụ trách Ngân hàng Mắt Singapore và Phó Chủ tịch Hiệp hội Ngân hàng Mắt Châu Á, người có nhiều năm kinh nghiệm quản lý và điều phối các hoạt động liên quan đến hiến, tặng giác mạc thông tin về sự thật của việc hiến tặng giác mạc.
Theo đó, 50% số ca tử vong phù hợp hiến tặng giác mạc đối với các ca tử vong tại bệnh viện hoặc tại nhà; bệnh nhân ung thư vẫn có thể hiến tặng (trừ ung thư máu và ung thư mắt); giác mạc có thể được hiến tặng sau khi xác nhận tử vong vài giờ và không yêu cầu sự tương thích về mô tạng.
Trong khi đó, để thực hiện quy trình thu nhận giác mạc, ông Howard Cajucom-Uy cho biết chỉ cần khoảng 1 giờ, không ảnh hưởng đến yếu tố thẩm mỹ.
"Việc thu nhận giác mạc có thể diễn ra ở bất cứ đâu bệnh viện, nhà tang lễ, nhà của người hiến tặng... Việc thu nhận giác mạc không lấy đi toàn bộ nhãn cầu của người hiến tặng mà chỉ lấy 1 lớp màng mỏng giác mạc phía trước", ông Howard Cajucom-Uy cho biết.
Chuyên gia này cho biết thêm, nhu cầu ghép giác mạc rất lớn nhưng đang gặp phải nhiều rào cản như phong tục tập quán, truyền thống và tôn giáo, tín ngưỡng văn hoá, sự thiếu hiểu biết, thờ ơ về việc hiến tặng giác mạc, gia đình người hiến tặng đang trải qua giai đoạn rất khó khăn về cảm xúc, những nhận thức không đúng về luật pháp liên quan đến hiến tạng...
Những kinh nghiệm thu nhận được từ tọa đàm là thông tin tham khảo quý giá để các nhà hoạch định chính sách, ban soạn thảo, các nhà vận động tại Việt Nam xây dựng và hoàn thiện các chính sách, quy tắc điều phối hiến tặng mô tạng nói chung và giác mạc nói riêng.
Đã có hơn 3.000 người được ghép giác mạc
Tại Việt Nam, việc lấy - ghép giác mạc được thực hiện từ năm 2007. Đến nay đã có hơn 3.000 người được ghép giác mạc, trong đó có hơn 50% là từ nguồn người hiến tại cộng đồng, tập trung chủ yếu ở Ninh Bình, Nam Định... nhiều nhất là năm 2020, có 169 người được ghép.
Đến nay, hơn 20 tỉnh thành đã có người hiến tặng giác mạc sau khi qua đời. Tuy nhiên, số người mù vì bệnh lý giác mạc đang rất lớn, khoảng hơn 30.000 người, nhưng con số ghép được rất ít ỏi. Trong số bệnh nhân chờ ghép giác mạc, nhiều nhất là ở độ tuổi 30-60, có cả trẻ em.
Báo cáo của Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia, từ năm 2010 đến 2020, mỗi năm nước ta có 10-11 ca chết não hiến tạng. Riêng năm 2023, có 14 ca chết não hiến tạng.
Tuy nhiên, 9 tháng đầu năm 2024, có 25 ca chết não hiến mô, tạng, góp phần tăng số tạng hiến từ người chết não đạt 87/892 bệnh nhân ghép (tương đương 10,49%). Đây được coi là con số kỷ lục của Việt Nam vì trước đây, tỉ lệ hiến tạng từ người chết não chỉ chiếm khoảng 5-6%.
Tính đến tháng 9/2024, sau 32 năm triển khai ghép tạng và 14 năm lấy tạng từ người cho chết não, cả nước ghi nhận 180 ca chết não hiến tạng.
Ghép tạng là phương pháp điều trị duy nhất để cứu sống bệnh nhân trong một số trường hợp.
Hiện, nước ta đã thực hiện thành công ghép hầu hết các tạng như các nước phát triển đã thực hiện, gồm: Ghép thận, gan, tim, phổi, tuỵ, ruột, khí quản, chi thể…
Năm 2023, Việt Nam ghép tạng cho 1.000 người, đưa nước ta trở thành quốc gia có nhiều người được ghép tạng nhất Đông Nam Á.
Tuy nhiên, danh sách chờ ghép tạng vẫn còn dài, hàng ngày vẫn có nhiều người bệnh qua đời vì không có tạng ghép.
