EU nỗ lực kiềm chế AI

EU đang dẫn đầu trong việc kiềm chế AI. Ảnh: Reuters.

Luật nghiêm khắc từ EU

Việc sửa đổi luật này mang tính bước ngoặt được đề xuất của Ủy ban châu Âu nhằm bảo vệ công dân khỏi những nguy cơ của công nghệ.

Các nhà lập pháp của Nghị viện Châu Âu sẽ bỏ phiếu cho đề xuất này - bao gồm cả những sửa đổi gây tranh cãi về nhận dạng khuôn mặt - khi nó sắp được thông qua. Nỗ lực kéo dài nhiều năm của Brussels nhằm xây dựng các biện pháp bảo vệ trước AI càng trở nên cấp bách hơn khi những tiến bộ nhanh chóng của các chatbot như ChatGPT cho thấy những lợi ích mà công nghệ mới nổi có thể mang lại, nhưng cũng đi kèm những nguy cơ khó lường.

Biện pháp này sẽ chi phối bất kỳ sản phẩm hoặc dịch vụ nào sử dụng hệ thống trí tuệ nhân tạo. Đạo luật sẽ phân loại các hệ thống AI theo 4 cấp độ rủi ro. Các ứng dụng rủi ro hơn, chẳng hạn như tuyển dụng hoặc công nghệ dành cho trẻ em, sẽ phải đối mặt với các yêu cầu khó khăn hơn, bao gồm tính minh bạch và sử dụng dữ liệu chính xác.

Các hành vi vi phạm sẽ bị phạt tới 30 triệu Euro (33 triệu USD) hoặc 6% doanh thu toàn cầu hàng năm của công ty, trong trường hợp của các công ty công nghệ như Google và Microsoft có thể lên tới hàng tỷ USD. Việc thực thi các quy tắc sẽ tùy thuộc vào 27 quốc gia thành viên của EU.

Một trong những mục tiêu chính của EU là bảo vệ chống lại bất kỳ mối đe dọa nào mà AI có thể mang lại đối với sức khỏe và sự an toàn của con người, đồng thời bảo vệ các quyền và giá trị cơ bản. Điều đó có nghĩa là một số cách sử dụng AI là hoàn toàn không nên, chẳng hạn như hệ thống “chấm điểm xã hội” đánh giá mọi người dựa trên hành vi của họ.

AI cũng bị cấm khai thác những đối tượng dễ bị tổn thương, bao gồm cả trẻ em hoặc sử dụng thao tác tiềm thức có thể gây hại, chẳng hạn như đồ chơi biết nói tương tác khuyến khích hành vi nguy hiểm.

Các nhà lập pháp đã củng cố đề xuất ban đầu từ Ủy ban châu Âu (EC) bằng cách mở rộng lệnh cấm nhận dạng khuôn mặt từ xa và nhận dạng sinh trắc học ở nơi công cộng.

Nhưng lệnh cấm này phải đối mặt với thách thức vào phút cuối sau khi một đảng trung hữu bổ sung một sửa đổi cho phép các ngoại lệ thực thi pháp luật như tìm trẻ em mất tích, xác định nghi phạm liên quan đến tội ác nghiêm trọng hoặc ngăn chặn các mối đe dọa khủng bố.

“Chúng tôi không muốn giám sát hàng loạt, chúng tôi không muốn tính điểm xã hội, chúng tôi không muốn chính sách dự đoán ở EU, cần phải chấm dứt hoàn toàn” - ông Dragos Tudorache, một thành viên người Romania của Nghị viện châu Âu, đồng lãnh đạo về Đạo luật AI, cho biết.

Các hệ thống AI được sử dụng trong các danh mục như việc làm và giáo dục, những thứ sẽ ảnh hưởng đến cuộc đời của một người, phải đối mặt với các yêu cầu khó khăn như minh bạch với người dùng và thực hiện các bước để đánh giá và giảm rủi ro sai lệch từ các thuật toán.

Các luật ban đầu hầu như không đề cập đến chatbot, chủ yếu bằng cách yêu cầu chúng được gắn nhãn để người dùng biết rằng họ đang tương tác với máy. Các nhà đàm phán sau đó đã thêm các điều khoản để bao gồm cả AI có mục đích chung như ChatGPT sau khi nó bùng nổ về mức độ phổ biến, khiến công nghệ đó phải tuân theo một số yêu cầu giống như các hệ thống có rủi ro cao.

Thúc đẩy các cộng đồng kiểm soát AI

Các chuyên gia cho biết, quy mô tuyệt đối của thị trường chung EU, với 450 triệu người tiêu dùng, giúp các công ty dễ dàng tuân thủ hơn là phát triển các sản phẩm khác nhau cho các khu vực khác nhau. Bằng cách đặt ra các quy tắc chung cho AI, Brussels cũng đang cố gắng phát triển thị trường bằng cách tạo niềm tin cho người dùng.

“Thực tế đây là quy định có thể được thực thi và các công ty sẽ phải chịu trách nhiệm pháp lý là rất quan trọng bởi vì những nước như Mỹ, Singapore và Anh chỉ đơn thuần đưa ra hướng dẫn và khuyến nghị” - ông Kris Shrishak, một nhà công nghệ và thành viên cấp cao tại Hội đồng Tự do Dân sự Ireland cho biết.

Những quốc gia khác cũng đang cố gắng bắt kịp EU. Trong đó, Vương quốc Anh đang cạnh tranh vị trí lãnh đạo AI khi Thủ tướng Rishi Sunak có kế hoạch tổ chức hội nghị thượng đỉnh thế giới về an toàn AI vào mùa Thu này.

Thủ tướng Sunak cho biết tại một hội nghị công nghệ tuần này rằng: “Tôi muốn Vương quốc Anh không chỉ là ngôi nhà trí tuệ mà còn là ngôi nhà địa lý của quy định an toàn AI toàn cầu. Hội nghị thượng đỉnh ở Anh sẽ tập hợp những người từ giới học thuật, doanh nghiệp và chính phủ ở khắp nơi trên thế giới để làm việc trên “một khuôn khổ đa phương”.

Có thể nhiều năm nữa các quy tắc trên mới đạt được hiệu lực đầy đủ. Cuộc bỏ phiếu sẽ được theo sau bởi các cuộc đàm phán 3 bên liên quan đến các nước thành viên EU, Nghị viện châu Âu và EC, có thể phải đối mặt với nhiều thay đổi hơn khi cố gắng đồng ý về cách diễn đạt. Nhưng sự chấp thuận cuối cùng sẽ được dự kiến diễn ra vào cuối năm nay, sau đó là thời gian để các công ty và tổ chức thích nghi, thường là khoảng 2 năm.