Chuyên viên Nguyễn Trung Hiếu, khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết nước ngọt, nhất là loại có gas và caffeine không phải là lựa chọn tốt để bù nước trong ngày hè. Caffeine có tính lợi tiểu, làm tăng tần suất đi tiểu, mất cân bằng điện giải trong cơ thể. Nếu vẫn tiếp tục nạp nước ngọt, cơ thể mất nước nhiều hơn, dẫn đến mệt mỏi, kiệt sức, chóng mặt, tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh.
Tiểu đường type 2
Theo chuyên viên Hiếu, một lon nước ngọt có gas 330 ml chứa trung bình 35-40 g đường, tương đương gần 9-10 muỗng cà phê. Trong khi đó, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo cả người lớn, trẻ em nên hạn chế đường tự do ở mức dưới 10% tổng năng lượng hàng ngày và tốt nhất là dưới 5%, tương đương dưới 25-50 g đường tự do mỗi ngày với người lớn và dưới 12-25 g với trẻ em. Trẻ dưới hai tuổi không nên tiêu thụ bất kỳ loại thực phẩm hoặc đồ uống nào có thêm đường.
Nước ngọt có gas chứa nhiều đường tự do (chủ yếu là fructose trong siro bắp). Uống thường xuyên làm tăng kháng insulin, dẫn đến tăng nguy cơ mắc tiểu đường type 2. Ngay cả các loại nước giải khát gắn mác "không đường", sử dụng chất tạo ngọt nhân tạo như aspartame, sucralose... cũng cần dùng phù hợp. Lạm dụng các chất này có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh đường ruột, rối loạn kiểm soát đường huyết, tăng cảm giác thèm ngọt.
Ảnh hưởng hệ tim mạch
Ngoài đường tinh luyện, nhiều loại nước giải khát sử dụng sirô ngô giàu fructose (HFCS), một dạng đường dễ chuyển hóa thành mỡ trong gan. Hàm lượng đường cao làm tăng triglyceride, giảm HDL (cholesterol tốt) và thúc đẩy viêm mạn tính. Nếu dùng thức uống này thường xuyên làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ không do rượu, rối loạn lipid máu, tăng huyết áp, bệnh tim mạch.
Béo phì và tăng mỡ nội tạng
Đồ uống ngọt chứa năng lượng rỗng (có năng lượng nhưng không cung cấp dưỡng chất thiết yếu như chất xơ, protein, vitamin hay khoáng chất), không tạo cảm giác no như thực phẩm rắn nên dễ dẫn calo dư thừa. Mỗi ly trà sữa trân châu (khoảng 448 g) có khoảng 300 calo và 38 g đường, tương đương một bát cơm đầy nhưng rất ít dưỡng chất.
Theo chuyên viên Hiếu, người trưởng thành uống một lon nước ngọt mỗi ngày trong một năm có thể tăng 6,75 kg, còn trẻ em uống thường xuyên có nguy cơ béo phì cao gấp 2,57 lần so với trẻ không hoặc ít uống.
Uống nhiều nước ngọt giải khát ngày hè có thể dẫn đến tiểu đường, bệnh tim mạch. Ảnh: Hải Âu
Nguy cơ mắc bệnh chuyển hóa
Đường lỏng trong sản phẩm nước giải khát công nghiệp có thể ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, insulin, cholesterol, gây viêm nhiễm và huyết áp cao. Lạm dụng chúng làm tăng nguy cơ đái tháo đường type 2, tăng huyết áp, bệnh tim mạch, đột quỵ, béo phì, bệnh tiêu hóa, từ đó tăng nguy cơ mắc hội chứng chuyển hóa.
Tổn thương răng và loãng xương
Axit phosphoric, axit citric trong nước có gas có thể làm mòn men răng, khiến răng trở nên nhạy cảm, dễ tổn thương. Đường trong nước ngọt cũng tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, sinh axit làm hỏng cấu trúc răng, viêm nướu.
Chuyên viên Hiếu giải thích hàm lượng axit photphoric cao trong nước giải khát có thể làm tăng thải canxi qua đường tiểu, gây mất cân bằng tỷ lệ canxi, phốt pho, axit - bazơ, dẫn đến giảm mật độ xương. Uống nước ngọt thường xuyên cũng liên quan đến nguy cơ béo phì, giảm tiêu thụ các loại đồ uống lành mạnh như sữa, dẫn đến lượng hấp thụ các nguyên tố vi lượng như canxi và magiê thấp hơn.
Suy yếu hệ miễn dịch
Lượng đường cao làm giảm khả năng hoạt động của bạch cầu có vai trò quan trọng trong phản ứng miễn dịch. Cơ thể dễ bị tấn công bởi virus, vi khuẩn, tăng nguy cơ mắc bệnh hô hấp như cảm cúm, viêm họng hoặc bệnh đường tiêu hóa. Tình trạng này thường xảy ra ở nhóm người có hệ miễn dịch yếu sẵn như trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai, người có bệnh nền hoặc suy giảm miễn dịch.
Nguy cơ nghiện ngọt, ảnh hưởng sức khỏe tâm thần
Các loại nước giải khát công nghiệp thường kích thích vị giác mạnh nhờ hàm lượng lớn đường, chất ngọt nhân tạo, hương liệu, caffeine. Khi dùng thường xuyên, cơ thể quen với ngưỡng vị ngọt cao, dễ gây nghiện, đồng thời giảm khả năng cảm nhận vị ngọt tự nhiên từ trái cây, rau củ. Đây là lý do khiến nhiều người khó bỏ thói quen uống nước ngọt.
Chuyên viên Hiếu khuyên mọi người nên lựa chọn giải khát bằng thức uống tự nhiên, ít đường hoặc không chứa đường, giàu vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa. Nước lọc, nước khoáng, nước ép trái cây không đường, các loại trà thảo mộc là lựa chọn hợp lý. Không nên uống nước dừa thay cho nước lọc do có thể gây rối loạn điện giải, ảnh hưởng chức năng cơ, rối loạn hoạt động của tim. Mọi người hạn chế uống nước quá lạnh do có thể làm co mạch máu, rối loạn vi tuần hoàn máu, có hại cho hệ hô hấp. Ăn trái cây có nhiều nước như dưa hấu, dứa, cam, bưởi... là cách lành mạnh cung cấp nước, vi chất cho cơ thể.
Trịnh Mai
| Độc giả đặt câu hỏi về dinh dưỡng tại đây để bác sĩ giải đáp |
