Năm 2022, theo khảo sát của Bộ Công thương, doanh thu thương mại điện tử (TMĐT) bán lẻ tại Việt Nam ước tính cả năm tăng trưởng 20% so với năm 2021, đạt 16,4 tỷ USD, chiếm 7,5% doanh thu bán lẻ hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng cả nước. Số lượng người tiêu dùng tham gia mua sắm trực tuyến là trên 54,6 triệu người, giá trị mua sắm trực tuyến của một người đạt gần 270 USD/năm.
Riêng 6 tháng đầu năm 2023, doanh số TMĐT bán lẻ Việt Nam đạt 10,3 tỷ USD, tăng khoảng 25% so với cùng kỳ, chiếm 7,7% doanh thu hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước.
Tại buổi tọa đàm, giới chuyên gia đánh giá, mặc dù TMĐT xuyên biên giới đem lại nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức cho các doanh nghiệp (DN) Việt Nam, trong đó DN Việt phải đối mặt với các vấn đề liên quan đến pháp lý, quản lý vận chuyển, chính sách và thủ tục hải quan, thuế và chính sách thương mại quốc tế. Bởi vậy, DN cần có kiến thức và hiểu biết sâu về các quy định, quy trình thương mại quốc tế để đảm bảo tuân thủ đúng và tận dụng tối đa cơ hội kinh doanh.
Theo bà Lê Thị Hà - Trưởng phòng Chính sách, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương), sự phát triển nhanh chóng của TMĐT dẫn đến sự ra đời của nhiều mô hình, phương thức kinh doanh mới (như tiền kỹ thuật số, mô hình kinh doanh ứng dụng blockchain, trí tuệ nhân tạo AI...) đang đặt ra những thách thức không nhỏ về tính thích ứng của hành lang pháp lý.
Thêm vào đó, TMĐT có sự giao thoa của nhiều hệ thống văn bản quy phạm pháp luật cũng như chức năng quản lý ngành của nhiều đơn vị quản lý nhà nước, bao gồm: Hệ thống pháp luật làm nền tảng cho các giao dịch thương mại, các quy định về giao dịch điện tử nói chung đến các quy định điều chỉnh giao dịch thương mại điện tử nói riêng, hay các quy định về quản lý thị trường, quản lý doanh nghiệp, quản lý an toàn an ninh mạng... Do vậy, hệ thống pháp luật về TMĐT cần theo kịp sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử đồng thời đảm bảo tính đồng bộ và nhất quán, tạo môi trường thông thoáng cho doanh nghiệp và người dân ứng dụng TMĐT hiệu quả, bền vững.
Cũng theo bà Hà, mặc dù hành lang pháp lý cho TMĐT dần được hoàn thiện song quản lý hoạt động TMĐT xuyên biên giới vẫn gặp phải một số khó khăn, vướng mắc như: Về việc xác định thương nhân, tổ chức nước ngoài cung cấp dịch vụ thương mại điện tử tại Việt Nam; việc quản lý người bán nước ngoài trên các sàn giao dịch thương mại điện tử trong nước; về quản lý bán hàng trên các mạng xã hội nước ngoài…
Từ đó những khó khăn, vướng mắc trên, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đề xuất một số giải pháp tăng cường quản lý TMĐT xuyên biên giới như: Tăng cường phối hợp chia sẻ thông tin giữa các bộ, ngành liên quan; hoàn thiện pháp luật về quản lý TMĐT xuyên biên giới; tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động TMĐT; thực hiện tốt công tác phổ biến giáo dục pháp luật về TMĐT.
Để phát triển hơn nữa về phát triển TMĐT xuyên biên giới, nhiều ý kiến cho rằng, cần cải thiện tốc độ giao hàng logistics; khuyến khích phát triển các nền tảng thương mại điện tử; tích cực đào tạo nhân lực bản địa; đẩy nhanh xây dựng các mô hình TMĐT mới...
