Đằng sau tấm ảnh giả vụ nổ ở Lầu Năm Góc

Bức ảnh cho thấy lửa và khói đen bốc lên cạnh tòa nhà giống Lầu Năm Góc lan truyền trên Twitter. Ảnh: Twitter.

Một bức ảnh cho thấy lửa và khói đen bốc lên cạnh tòa nhà giống Lầu Năm Góc gần đây đã gây xôn xao trên Internet. Tấm ảnh được tài khoản @CBKNews đăng tải lần đầu tiên trên Twitter lúc 8h42 ngày 22/5 (giờ địa phương), đi kèm lời chú thích “Cú nổ khổng lồ gần Lầu Năm Góc ở Washington, D.C. - Báo cáo nội bộ”.

Sau đó, tấm ảnh còn được nhiều nguồn tin chính thống và các tài khoản được xác minh chia sẻ lại.

Nhiều dấu hiệu đáng ngờ

Trang báo chính thống RT của Nga còn đăng lại ảnh vào lúc 10h3. Đến 10h5, một tài khoản mạo danh tờ Bloomberg có tên Walter Bloomberg với 650.000 người theo dõi trên Twitter cũng đăng tải một bài viết có nội dung “Một vụ nổ lớn xảy ra gần tòa Lầu Năm Góc” và nhận được hàng trăm lượt chia sẻ lại.

Ngay sau bài đăng này, người dùng ZeroHedge mạo danh là một cây bút tại Wall Street tiếp tục đăng hình ảnh vụ nổ trên tài khoản 1,6 triệu người theo dõi của mình kèm mô tả “Nổ lớn gần Lầu Năm Góc”.

Tuy nhiên, tấm ảnh này đã nhanh chóng bị Đội cứu hỏa Arlington phát hiện là giả mạo. “Không hề có một cú nổ hay bất cứ vấn đề nào khác gần khu vực Lầu Năm Góc và cũng không có nguy hiểm nào đối với cộng đồng”, Đội cứu hỏa viết trong thông cáo. Theo chuyên gia nghiên cứu John Scott-Railton tại Citizen Lab, có rất nhiều dấu hiệu cho thấy tấm ảnh này đã được tạo bởi AI.

Những tài khoản chia sẻ tấm ảnh đều đã xóa bài.

“Nhiều chi tiết rất đáng ngờ trong tấm ảnh này. Khi bạn cố đặt tấm ảnh này vào thực tế và xác định vị trí của nó, bạn sẽ phát hiện nó không hề có thật. Tòa nhà trong ảnh không hề có thật và ở Washington cũng không có tòa nhà nào như vậy”, Nick Waters, điều tra viên tại Bellingcat chia sẻ. Ông cũng chỉ ra hàng rào trước cổng tòa nhà trông như có thể đóng mở được trong khi trên thực tế là không thể và nó có dấu hiệu chỉnh sửa, cắt ghép.

Đồng ý với quan điểm này, giáo sư khoa học máy tính Hany Farid tại Đại học California cũng cho rằng phần cỏ và các tấm gạch chồng lên nhau rất đáng nghi. Chi tiết hàng rào cũng không hợp lý vì có một lỗ đen nhô ra từ hàng rào, lan đến tận phần lối đi. “Phần cửa sổ không giống với ảnh chụp Lầu Năm Góc đăng trên Internet”, ông nói thêm.

Không dừng lại ở đó, sau khi tấm ảnh Lầu Năm Góc bốc cháy được lan truyền rộng rãi, một tài khoản giả mạo tiếp tục đăng tải ảnh Nhà Trắng đang bốc cháy. Nhưng tấm ảnh này không gây náo động bởi không hề giống Nhà Trắng, Nick Waters cho biết.

“Thông thường các sự kiện lớn ở những khu vực đông đúc như thả bom, khủng bố, bạo động thường sẽ có rất nhiều thông tin rò rỉ xoay quanh. Do đó, rất khó để tạo ra một tấm ảnh giả mạo một sự kiện có sức ảnh hưởng nào đó”, chuyên viên điều tra nhận định.

Bất cứ ai biết sử dụng Photoshop đều có thể giả mạo ảnh

Tuy nhiên, Giám đốc Chirag Shah tại Center for Responsibility in AI Systems & Experiences của Đại học Washington cảnh báo rằng việc phát hiện ra những ảnh giả mạo không phải lúc nào cũng rõ ràng như vậy.

Ông cho rằng công chúng cần thu thập thông tin từ nhiều người khác nhau và giữ cảnh giác cao độ để ngăn chặn những thông tin giả mạo khi công nghệ AI ngày một phát triển. “Chỉ phụ thuộc vào các công cụ phát hiện giả mạo và các bài đăng trên mạng xã hội thì vẫn chưa đủ”, Chirag Shah cho biết.

Dấu hiệu đáng ngờ được các điều tra viên chỉ ra nằm ở hàng rào và sự bất hợp lý của tòa nhà so với ảnh chụp.

Nhà nghiên cứu lâu năm Renee DiResta tại Stanford Internet Observatory cho rằng đây chính là vấn đề khi AI ngày càng lan rộng. “Bất cứ ai biết sử dụng Photoshop đều có thể tạo ra tấm ảnh này và thậm chí là tốt hơn”, chuyên gia nói.

Theo bà, điều này cho thấy những dấu hiệu để người dùng nhận biết các thông tin trên Twitter có đáng tin hay không đang ngày một mờ nhạt. Trong khi đó, khả năng làm giả và lan truyền thông tin sai sự thật lại ngày càng rộng mở, tiếp cận đến nhiều người.

Một trong những tài khoản đầu tiên chia sẻ lại tấm này là Walter Bloomberg kèm mô tả “Nổ lớn gần tòa Lầu Năm Góc ở Washington D.C.”. Tài khoản này được thành lập từ 9 năm trước và không hề liên quan đến Bloomberg nhưng lại có đến 650.000 người theo dõi. Bài đăng của tài khoản này đã được xem hơn 730.000 lần tính đến 13h50 (giờ địa phương).

Theo Washington Post, người dùng mạng xã hội hiện nay đã dần biết cách cảnh giác với các bài đăng được lan truyền rộng trên Internet hơn, đặc biệt là từ những nguồn chưa xác thực. Tuy nhiên, tính năng bán tick xanh mới của Twitter đã khiến mọi chuyện ngày càng tệ.

Sam Gregory, Giám đốc tổ chức vì quyền con người Witness, cho rằng khó khăn lớn nhất khi đối diện với những thông tin giả như trên chính là tốc độ lan truyền đáng sợ của chúng.

“Chúng được phổ biến với tốc độ khó tin, trong khi khả năng kiểm định thông tin lại chậm hơn và cũng khó để đến với đúng đối tượng cần thiết”, ông nói. Mặc dù tấm ảnh có rất nhiều dấu hiệu làm giả, nó lại được một nguồn có vẻ tin cậy chia sẻ nên càng dễ dàng thu hút sự chú ý hơn.

“Khi mọi người tiếp cận với một thông tin giả, thông tin đó không cần phải trông y hệt một thứ có thật ngoài đời, mà chỉ cần mọi người có cảm giác rằng nó là thật”, Sam Gregory chia sẻ.