Sự khác biệt trong việc nuôi dạy con cái giữa các thế hệ thường khiến ông bà lớn tuổi gặp xích mích và buồn phiền khi chăm sóc cháu. Điều này đã và đang xảy ra ở nhiều gia đình khác nhau với những tình huống khác nhau không ai lường trước được và khó phân định đúng sai.
Gần đây, một bài viết đăng tải của bà mẹ họ Lưu ở Cát Lâm, Trung Quốc gây xôn xao mạng xã hội. Người mẹ này nói rằng cô nghi ngờ mẹ chồng mình không biết có thực sự muốn giúp vợ chồng cô chăm sóc cháu hay chỉ là muốn "hưởng ké".
Cô Lưu cho biết, trong một lần dẫn con trai vào một cửa hàng trái cây, đứa trẻ bị hấp dẫn khi nhìn thấy những quả vải. Tuy nhiên loại vải này có giá thành khá đắt, 100 tệ/kg (khoảng 363 nghìn đồng). Chính vì thế, để tiết kiệm tiền và thỏa mãn sự tò mò của con, cô Lưu quyết định chỉ mua 3 quả vải có giá 20 tệ (73 nghìn đồng).
"Gia đình tôi thường chỉ mua táo và lê. Nếu con tôi không nhất quyết muốn thử thì tôi cũng không chịu chi tới vậy" - cô Lưu nói.
Tuy nhiên khi hai mẹ con về tới nhà lại đúng giờ ngủ trưa. Sau khi cho con trai ăn cơm xong, cô Lưu dỗ dành cho trai 4 tuổi đi ngủ trước và hứa rằng sau khi con thức dậy sẽ cho bé ăn vải.
Song khi ngủ dậy, hai mẹ con phát hiện 3 quả vải thiều mới mua lúc sáng được đặt trên bàn đã biến mất. Cậu con trai lập tức la lên:
- Vải thiều của con đâu rồi, mẹ ơi, không phải mẹ nói là ngủ dậy sẽ cho con ăn vải sao?
Lúc này, mẹ chồng cô Lưu ngồi bên cạnh ngạc nhiên nói: "Ôi, bà tưởng đó là đồ ăn thừa từ bữa trưa của con nên bà đã ăn hết vì không muốn lãng phí".
Sau khi nghe lời mẹ chồng nói, cô Lưu nhớ lại bà thường ăn một số đồ ăn mà gia đình mua riêng cho con trai, chẳng hạn như thịt bò đắt tiền hay ngũ cốc nhập khẩu.
Vì vậy, lần này mẹ chồng lại ăn mà không hỏi, điều này khiến cô cảm thấy rất khó chịu.
Cô Lưu đã nói với mẹ chồng:
- Vợ chồng con không dám ăn những món đắt tiền và chỉ dám mua một chút cho cháu. Tại sao mẹ chỉ nghĩ tới bản thân mình mà luôn ăn đồ ăn của cháu vậy? Mẹ không giống những người bà nội khác chút nào.
Nghe con dâu nói hỗn, mẹ chồng cũng bực:
- Mẹ giúp các con chăm sóc cháu, chẳng lẽ điều đó không đủ sao, ăn 3 quả vải mà cũng bị mắng.
- Vấn đề là 3 quả vải này rất đắt tiền, hơn 20 tệ đó mẹ biết không. Trước kia mẹ cũng đã từng ăn những món khác của cháu mà không hỏi ý kiến con gì cả.
Nghe tới đây, mẹ chồng cô Lưu nghẹn họng, không nói thêm gì nữa.
Cũng chính vì vụ việc lần này mà mẹ chồng cô Lưu buồn bã, hai mẹ con không nói chuyện với nhau suốt thời gian dài.
Câu chuyện do cô Lưu chia sẻ tạo nên cuộc tranh luận sôi nổi trên mạng xã hội. Một luồng ý kiến cho rằng "Bà nội này có vẻ yêu bản thân mình hơn cả cháu trai", trong khi một số cư dân mạng khác lại cho rằng "người già không được thông báo trước về những món ăn được chuẩn bị riêng cho trẻ nhỏ và họ cũng không biết hết được giá trị của nó nên việc họ ăn chúng là điều dễ hiểu".
Thực ra, câu chuyện tưởng chừng như nhỏ nhặt này của người mẹ không hài lòng với mẹ chồng vì thường xuyên ăn đồ ăn của cháu thực chất là một mâu thuẫn xuất phát từ “giáo dục liên thế hệ”.
Theo một cuộc khảo sát được thực hiện trong nhiều hộ gia đình cho thấy có sự khác biệt trong quan niệm nuôi dạy con cái giữa hai thế hệ nếu không đạt được sự đồng thuận, xung đột sẽ phát sinh giữa họ hoặc tỷ lệ bất mãn với nhau sẽ tăng ít nhất 2 lần.
Vậy, mâu thuẫn ở đây là gì?
Trước hết, các khái niệm là khác nhau.
Mỗi thế hệ có quan điểm nuôi dạy con cái riêng, ví dụ, khi nói đến việc ăn uống, người lớn tuổi tin rằng không quan trọng khi trẻ kén ăn, miễn là trẻ muốn ăn; trong khi cha mẹ trẻ tuân thủ quan điểm nuôi dạy con cái cân bằng dinh dưỡng, thường nhấn mạnh rằng trẻ không nên hình thành thói quen ăn uống một phần hoặc kén ăn, và trẻ nên ăn cả rau và thịt.
Ngoài ra, còn có những người lớn tuổi thương cháu và không đồng tình với cách giáo dục "bỏ mặc con" của các bậc phụ huynh trẻ. Nếu những quan niệm nuôi dạy con khác nhau này không thể đạt được sự đồng thuận, chúng dễ trở thành "ngòi nổ" cho những xung đột gia đình.
Đồng thời, dễ khiến quan điểm của trẻ “dao động”, lâu dần sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh về thể chất và tinh thần của trẻ.
Thứ hai, mâu thuẫn giữa mẹ chồng và nàng dâu khi chăm sóc cháu ngày càng gia tăng
Theo khảo sát, người cao tuổi càng tham gia chăm sóc con cái thì khả năng xảy ra xung đột giữa mẹ chồng và con dâu càng lớn.
Nếu người chồng không làm tốt vai trò hòa giải thì mâu thuẫn giữa mẹ chồng và nàng dâu chắc chắn sẽ ngày càng sâu sắc.
Như câu chuyện trên, cô Lưu không hài lòng với mẹ chồng vì bà hay ăn đồ ăn của cháu mà không hỏi trước, sau đó mở rộng câu hỏi sang việc bà có yêu thương cháu trai mình không?
Nếu hai bên giao tiếp tốt và người chồng có thể truyền đạt ý kiến của nhau thì mẹ chồng sẽ biết rõ cô Lưu chuẩn bị món ăn nào cho các con, và cô Lưu cũng sẽ biết mẹ chồng chỉ lo lãng phí thức ăn chứ không phải vì bà tham ăn.
Ngoài ra, người lớn tuổi có thể dành nhiều thời gian hơn cho cháu trong khi đó bố mẹ thì không. Do đó trẻ thường yêu thương và nghe lời ông bà hơn.
Cuối cùng, sự phân công không rõ ràng
Giáo sư Lý Mỹ Kim, một nhà tâm lý học đã từng nói: "Một trong những lý do quan trọng gây ra vấn đề trong giáo dục liên thế hệ là sự phân công lao động không rõ ràng".
Nói cách khác, những bậc cha mẹ trẻ đáng lẽ phải là người chủ động trong việc nuôi dạy con cái lại trở thành những "người buông thả", hoặc những người lớn tuổi đáng lẽ phải đóng vai trò hỗ trợ lại can thiệp quá nhiều vào việc nuôi dạy cháu.
Điều này cuối cùng dẫn đến việc thiếu sự đồng hành và giáo dục của cha mẹ, hoặc các vấn đề về tính cách sau khi được nuông chiều. Đồng thời, khi trẻ có nhiều vấn đề khác nhau, việc giáo dục chúng trở nên khó khăn hơn và khó phân biệt giữa các nhiệm vụ chính và phụ, điều này sẽ khiến cha mẹ trẻ và người già đổ lỗi cho nhau.
Ngoài những xung đột phổ biến nêu trên, xung đột về tiền bạc cũng thường xảy ra. Ví dụ, người lớn tuổi vốn quen sống tiết kiệm có thể không hài lòng khi cha mẹ trẻ chi quá nhiều tiền vào việc mua quần áo cho con cái, học thêm...
Có lẽ với người già, họ không chỉ khó hiểu vì sao con cái lại bỏ ra hàng trăm nghìn để mua ba quả vải thiều về ăn thử chỉ vì chúng chưa từng ăn bao giờ.
Cuối cùng, người già ăn vài quả vải không có gì sai. Mâu thuẫn giữa họ chủ yếu là do thiếu giao tiếp.
