Trong một căn phòng yên tĩnh, trước kệ sách cao ngất, một người đàn ông với mái tóc hơi bạc đang nói về tương lai của nhân loại với giọng điệu bình thản đến đáng sợ. Sir Demis Hassabis, CEO của Google DeepMind, vừa đưa ra dự đoán khiến cả thế giới phải rùng mình: trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) sẽ xuất hiện chỉ sau năm 2030. Điều đáng lo ngại không phải là dự đoán ấy, mà là việc trong suốt 15 năm qua, mọi lời tiên tri của ông đều trở thành hiện thực.
Được mệnh danh là "CEO nguy hiểm nhất còn sống", Hassabis không sở hữu vẻ ngoài của một kẻ phản diện trong phim khoa học viễn tưởng. Thay vào đó, ông giống như một giáo sư đại học với phong thái học giả, nhưng đằng sau đôi mắt ấy là tham vọng định hình lại toàn bộ nền văn minh nhân loại.
Tại tuổi 48, ông đã sở hữu những thành tựu mà nhiều người không thể đạt được trong cả cuộc đời: thần đồng cờ vua từ năm 4 tuổi, được Nữ hoàng Elizabeth II phong tước hiệp sĩ năm 2023 vì những đóng góp cho AI, và giành giải Nobel Hóa học 2024 nhờ công trình nghiên cứu về cấu trúc protein. Nhưng tất cả những danh hiệu ấy chỉ là phần nổi của tảng băng so với tham vọng thực sự của ông: tạo ra Artificial General Intelligence (AGI).
Cuộc hành trình 20 năm hướng tới AGI
Câu chuyện bắt đầu từ năm 2010, khi Hassabis đồng sáng lập DeepMind với một sứ mệnh táo bạo: xây dựng trí tuệ nhân tạo tổng quát trong vòng 20 năm. Nhiều người coi đó là giấc mơ viển vông của một nhà khoa học máy tính trẻ tuổi. Nhưng 13 năm sau, DeepMind đã chứng minh họ đang đi đúng hướng với từng bước tiến đáng kinh ngạc.
AlphaFold, có lẽ là thành tựu nổi bật nhất của DeepMind dưới sự lãnh đạo của Hassabis, đã giải quyết được bài toán dự đoán cấu trúc protein - một thách thức khoa học tồn tại suốt 50 năm. Khám phá này không chỉ mở ra kỷ nguyên mới cho y học và sinh học mà còn chứng minh khả năng của AI trong việc giải quyết những vấn đề phức tạp nhất của nhân loại.
Năm 2024, Sir Demis Hassabis đã nhận được giải Nobel Hóa học
Từ việc đánh bại các cao thủ cờ vây thế giới với AlphaGo đến việc dự đoán thời tiết chính xác hơn các siêu máy tính, mỗi đột phá của DeepMind đều mang dấu ấn của tầm nhìn xa của Hassabis.
Nhưng điều khiến Hassabis trở nên "nguy hiểm" không phải là những thành tựu trong quá khứ, mà là tầm nhìn về tương lai. Khác với nhiều người trong ngành công nghệ thường đưa ra những dự đoán mơ hồ, Hassabis có một định nghĩa rất cụ thể về AGI: đó là hệ thống có thể làm bất cứ điều gì não người có thể làm về mặt lý thuyết, bao gồm khả năng phát minh độc đáo và duy trì tính nhất quán hoàn hảo.
Ông phân biệt rõ ràng giữa AI hiện tại - có thể giải các bài toán phức tạp nhưng không thể tự mình phát minh ra những giả thuyết như Riemann - với AGI tương lai sẽ vượt qua mọi giới hạn trí tuệ của con người.
"AI hiện tại có thể giải các định lý toán học phức tạp, nhưng nó không thể phát minh ra giả thuyết Riemann", Hassabis giải thích. "Nó có thể viết code, nhưng các chuyên gia dễ dàng tìm ra những lỗi tầm thường. AGI sẽ thay đổi hoàn toàn điều này."
Làn sóng thay đổi đã bắt đầu
Theo ông Hassabis, chúng ta đang sống trong giai đoạn "past the middle game" - đã vượt qua giữa trận trong cuộc chơi AI. Điều này có nghĩa là những thay đổi lớn nhất vẫn chưa đến, nhưng nền móng đã được đặt vững chắc. Sergey Brin, đồng sáng lập Google, thậm chí còn lạc quan hơn khi dự đoán AGI sẽ xuất hiện trước năm 2030. Nhưng dù trình tự như thế nào, tác động của AGI lên xã hội loài người sẽ là không thể đảo ngược.
Sự thay đổi đầu tiên đang diễn ra ngay trước mắt chúng ta trong thị trường lao động. Hassabis đã chứng kiến các nhóm khoa học dữ liệu co từ 75 người xuống chỉ còn 1 người nhờ sự hỗ trợ của AI. Thay vì lo lắng về thất nghiệp hàng loạt, ông tin rằng con người sẽ cần phát triển những "meta-skills" - khả năng học cách học, sáng tạo, và thích nghi.
Cuộc cách mạng này sẽ không chỉ dừng lại ở nơi làm việc. Hệ thống giáo dục truyền thống có thể trở nên lỗi thời khi những "người hướng dẫn AI" có thể cung cấp giáo dục cá nhân hóa cho bất kỳ ai, ở bất kỳ đâu. Những đứa trẻ lớn lên trong thời đại "AI native" sẽ thích nghi với tốc độ mà chúng ta khó có thể tưởng tượng được.
Nhưng con đường hướng tới AGI không hề bằng phẳng. Hassabis cảnh báo rằng AGI đang trở thành trung tâm của một cuộc Chiến tranh lạnh mới. Các biện pháp kiểm soát xuất khẩu ngày càng chặt chẽ, các quốc gia đua nhau xây dựng các cường quốc AI ở Trung Đông, và sự hợp tác quốc tế - vốn cần thiết cho sự phát triển an toàn của AGI - đang trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
"Chúng ta đều cùng chung số phận", Hassabis nhấn mạnh, nhưng ông cũng thừa nhận rằng việc hợp tác đang ngày càng khó khăn trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị hiện tại.
Tương lai của ý nghĩa con người
Có lẽ câu hỏi sâu sắc nhất mà Hassabis đặt ra không phải về công nghệ, mà về ý nghĩa tồn tại của con người. Ông dự đoán một tương lai về "sự dồi dào cực độ" (radical abundance) - nơi AI làm cho mọi thứ trở nên cực kỳ rẻ. Điều này có thể dẫn đến nhu cầu về một hình thức "thu nhập phổ quát cấp độ cao", và thậm chí có thể kích thích một cuộc hồi sinh tôn giáo khi con người tìm kiếm mục đích sống trong thế giới do máy móc thống trị.
Tuy nhiên, Hassabis tin rằng một số thứ sẽ luôn là độc nhất của con người. Sự kết nối cảm xúc giữa người với người, linh hồn trong nghệ thuật xuất phát từ đấu tranh và trải nghiệm thực. "Ngay cả những nét vẽ của Van Gogh cũng mang theo nỗi đau khổ của ông - AI không thể sao chép được điều đó", ông nói.
Đối với thế hệ trẻ đang phải đối mặt với tương lai đầy bất định này, Hassabis đưa ra những lời khuyên thiết thực: đừng bỏ qua các nguyên tắc cơ bản của STEM, hãy trở thành "ninja" sử dụng công cụ AI ngay từ bây giờ, và tập trung vào sáng tạo cũng như khả năng thích nghi.
"Điều chắc chắn duy nhất là sự thay đổi lớn phía trước", ông nhấn mạnh.
