AI tạo ra 'nhà báo robot', học sinh lo mất cơ hội việc làm

Học sinh tham gia Ngày hội tư vấn tuyển sinh - hướng nghiệp 2025. Ảnh: Ngọc Bích.

Sáng 16/3, khoảng 20.000 người, chủ yếu là học sinh, có mặt tại Đại học Bách khoa Hà Nội để tham gia Ngày hội tư vấn tuyển sinh - hướng nghiệp 2025.

13 chuyên gia tư vấn trực tiếp ở khu vực trung tâm nhận được hàng chục câu hỏi từ học sinh, phụ huynh. Các câu hỏi xoay quanh việc chọn ngành, trường, phương thức tuyển sinh, khối ngành, tổ hợp xét tuyển, cộng điểm ưu tiên.

AI có thay thế phóng viên, phiên dịch?

Trước câu hỏi của học sinh về cơ hội nghề nghiệp của người học báo chí, truyền thông ra sao khi AI ngày càng phát triển, GS.TS Đặng Thị Thu Hương, Phó hiệu trưởng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học quốc gia Hà Nội), cho rằng những thành tựu vượt trội về công nghệ đang tác động mạnh mẽ đến chuyển đổi số báo chí.

Thực tế, AI đang hỗ trợ, làm thay đổi diện mạo của báo chí truyền thông Việt Nam cũng như quốc tế. Cụ thể, AI cung cấp công cụ để có thể xử lý thông tin tốt, phân tích dữ liệu lớn, đưa ra dự đoán, xu hướng tương tác được với độc giả.

"AI cũng đã tạo ra các 'nhà báo robot' sản xuất tin tức và lan tỏa thông tin nhanh chóng trên nền tảng rộng", bà Hương nhận định.

Tuy nhiên, thời đại công nghệ số hiện tại cũng tạo những "cơ hội" cho các đối tượng mạo danh giọng nói, hình ảnh, tung tin giả tác động xấu đến xã hội. Như vậy, AI mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng nhiều thách thức đối với ngành báo chí, truyền thông.

Bà Hương nhận định AI sẽ không bao giờ thay thế được nhà báo. Bởi nhà báo không chỉ truyền tin mà còn vai trò phản biện xã hội, định hướng chính sách, kiểm chứng thông tin, khám phá góc nhìn mới; không chỉ cung cấp thông tin chân thực mà còn hướng đến các mục tiêu nhân văn, vì cộng đồng…

"Chúng tôi đang thay đổi chương trình, bổ sung các học phần mới như Kỹ năng sử dụng AI, Công nghệ phân tích dữ liệu... để giúp sinh viên báo chí có kỹ năng khai thác AI", theo bà Hương.

Đồng quan điểm, TS Nguyễn Thị Cúc Phương, Phó hiệu trưởng Đại học Hà Nội, cho biết hiện các ngành đào tạo đều có những thay đổi, điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh trí tuệ nhân tạo phát triển, làm sao để người học ra trường có thể làm chủ, sử dụng trí tuệ nhân tạo tốt nhất cho công việc.

Bà Phương nhận định AI cũng sẽ tác động đến những ngành liên quan đến ngôn ngữ. Tuy nhiên, AI chỉ là công cụ hỗ trợ, không thể thay thế con người.

Phó hiệu trưởng Đại học Hà Nội ví dụ với ngành nghề biên - phiên dịch, hiện tại, AI dịch rất tốt. Tuy nhiên, đây chỉ là công cụ hỗ trợ, thực tế, người nước ngoài đến Việt Nam làm việc không thích dùng AI.

"Họ thích làm việc với con người để có tương tác trực tiếp. Có nhiều thứ thuộc về giao tiếp giữa con người với con người mà AI không thể thay thế. Vậy nên, nghề biên - phiên dịch vẫn luôn tồn tại", theo bà Phương.

Chọn ngành ra sao khi công nghệ phát triển

Cũng tại ngày hội, em Thân Mạnh Dũng (học sinh Trường THPT Việt Yên 1 Bắc Giang) lo lắng khi công nghệ đang phát triển, được ứng dụng nhiều trong cuộc sống khiến nhiều ngành bị ảnh hưởng tiêu cực và tích cực. Vậy, em nên chọn ngành như thế nào?

Trả lời câu hỏi này, PGS.TS Nguyễn Phú Khánh, Phó hiệu trưởng Đại học Phenikaa, cho hay công nghệ ngày càng hỗ trợ cho cuộc sống nhưng không hẳn gây thất nghiệp trên diện rộng, bởi nó không thể thay thế hoàn toàn con người.

Việc chọn ngành nghề phụ thuộc lớn vào sở thích, năng lực của các em. Tuy nhiên, các em có thể chú ý đến các liên ngành để tăng cơ hội. Chẳng hạn, thí sinh thích du lịch có thể học thêm cả ngôn ngữ, thích kinh tế có thể học cả AI…

Như vậy, công nghệ không thay thế chúng ta mà công cụ hỗ trợ rất tốt trong cuộc sống. Đặc biệt, công nghệ có thể tạo ra những ngành nghề mới, mang tính sáng tạo. Vậy nên, ông Khánh khuyên thí sinh không nên quá lo lắng nhiều ngành nghề sẽ "xóa sổ" mà hãy bình tâm theo đuổi nếu em yêu thích ngành nghề nào đó.

Mạnh Dũng đặt câu hỏi tại sự kiện. Ảnh: BTC.

Lưu ý khi ôn thi tốt nghiệp

Thông tin đến học sinh, GS.TS Nguyễn Ngọc Hà, Phó cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ GD&ĐT), cho biết điểm xét tốt nghiệp năm nay sẽ bao gồm điểm thi và điểm học tập của học sinh ở cấp THPT theo tỷ lệ 50/50. Vì vậy, điểm học tập trong quá trình học tập của học sinh rất quan trọng.

Về đề thi tốt nghiệp THPT năm nay, GS Nguyễn Ngọc Hà cho biết đề sẽ bám sát chương trình giáo dục THPT, trong đó chủ yếu là nội dung chương trình lớp 12 và các nội dung có sự tiếp nối từ lớp 10, 11 với lớp 12.

Có thể có 2 cách thức triển khai: Dạng 1 là kiến thức khá độc lập ở lớp 11, 10; dạng 2 - có thể ưu tiên hơn - là kiến thức lớp 12 nhưng liên hệ lớp 11, 10 nhằm phát huy khả năng vận dụng.

Vì vậy, học sinh tập trung vào kiến thức lớp 12 nhưng cũng cần lưu ý những phần có liên hệ tới lớp 11, 10 để chuẩn bị tốt.

Theo ông Hà, đề thi năm nay sẽ có những câu hỏi phân hóa yêu cầu liên hệ giải quyết các vấn đề thực tiễn. Vì thế, trong quá trình ôn tập, nếu các em thấy những nội dung, phần kiến thức nào có liên hệ, vận dụng tới thực tế thì cần chuẩn bị, suy luận, đặt ra các tình huống trong đời sống... để có thể đáp ứng tốt yêu cầu của đề thi.

Quy chế thi tốt nghiệp THPT năm 2025 đã bỏ quy định về cộng điểm học nghề trong xét tốt nghiệp THPT. Nhiều phụ huynh, học sinh băn khoăn về điều này, liệu có gây thiệt thòi cho học sinh hệ giáo dục thường xuyên.

Lý giải điều này, ông Hà cho biết theo Luật Giáo dục hiện hành, bằng tốt nghiệp THPT không phân biệt học sinh học hệ nào.

Bên cạnh đó, tại chương trình giáo dục phổ thông 2018, học sinh không còn học nghề để lấy chứng chỉ sơ cấp nghề như chương trình phổ thông trước đây.

Vì vậy, việc bỏ cộng điểm chứng chỉ nghề khi xét tốt nghiệp THPT từ năm 2025 nhằm phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông mới. Bên cạnh đó, việc này cũng đảm bảo tính công bằng cho học sinh.