Kiên Giang: Nguyên nhân hệ thống thiết bị Cyclotron hơn 10 năm chưa lắp đặt xong

Dự án đầu tư xây dựng trung tâm Y học hạt nhân và xạ trị (phần thiết bị Cyclotron 18 MeV) được UBND tỉnh Kiên Giang phê duyệt tại Quyết định số 245/QĐ-UBND ngày 24/01/2011, tổng vốn đầu tư hơn 203 tỷ đồng. Trong đó, vốn vay ODA gần 176 tỷ đồng, còn lại là ngân sách địa phương hơn 28 tỷ đồng. Thời gian thực hiện dự án từ 2011 - 2021.

Tuy nhiên, đến nay đã hơn 10 năm, hệ thống thiết bị Cyclotron chưa được Sở Y tế Kiên Giang lắp đặt xong, chưa hoàn thành đưa vào sử dụng.

Theo Sở Y tế Kiên Giang, mục tiêu đầu tư thiết bị Cyclotron nhằm sản xuất các đồng vị phóng xạ phát positron có thời gian sống ngắn, đặc biệt là F-18 sử dụng trong chụp hình PET với FDG trong các bệnh tim mạch, thần kinh và ung thư, triển khai ứng dụng công nghệ PET/CT trong chẩn đoán và điều trị.

Đồng thời, phân phối FDG, các dược chất phóng xạ có thời gian sống ngắn cho các bệnh viện trong khu vực. Hệ thống thiết bị được nhập khẩu về công trình ngày 20/5/2015. Công tác lắp đặt hệ thống thiết bị Cyclotron của nhà thầu Bỉ (IBA) bắt đầu từ tháng 10/2015 đến nay cơ bản hoàn thành phần máy chính.

Ông Hồ Văn Dũng, Giám đốc Sở Y tế Kiên Giang. (Ảnh: Sở Y tế Kiên Giang).

Ông Hồ Văn Dũng, Giám đốc Sở Y tế Kiên Giang cho biết, nguyên nhân chưa lắp đặt xong thiết bị này do vụ việc mất trộm chì che chắn tia phóng xạ xảy ra ngày 15/5/2017 (Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Kiên Giang thụ lý và Tòa án nhân dân tỉnh Kiên Giang ra Bản án số 63/2018/HS-ST ngày 27/9/2018), Sở Y tế và Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng chuyên ngành dân dụng và công nghiệp tỉnh khắc phục, mua sắm bổ sung chì, vận chuyển về đến công trình vào ngày 29/01/2019 (theo thông báo hàng đến của Công ty SME Logictic).

Bên cạnh đó, hệ thống giám sát an toàn bức xạ (thiết bị HPGe) bị lỗi. Cụ thể là khoảng tháng 6/2017, nhà thầu Bỉ phát hiện hệ thống bị lỗi do ảnh hưởng nhiệt độ, độ ẩm, môi trường... trong quá trình vận chuyển, nhập khẩu, lưu kho chờ lắp đặt, nhà thầu IBA không đồng ý bảo hành theo điều khoản hợp đồng về điều kiện môi trường, yêu cầu gửi về nhà sản xuất kiểm tra, sửa chữa (gửi về Bỉ).

Sở Y tế Kiên Giang đã đóng gói sẵn sàng gửi về nhà sản xuất kiểm tra, song song đó, xin cấp thẩm quyền bố trí kinh phí để khắc phục nhưng do hàng hóa không thể hiện chứng từ chi tiết khi nhập khẩu đầu vào (hóa đơn chỉ thể hiện nguyên kiện) nên không xuất ra ngoài nước được.

Đến tháng 11/2020, nhà thầu Bỉ có đến công trình kiểm tra chuẩn bị tiếp tục hoàn thiện như: Chạy thử máy chính, lắp đặt hạng mục kiểm chuẩn, đóng gói và có yêu cầu Sở Y tế hoàn thiện lại điều kiện hiện trường sẵn sàng cho công tác lắp đặt tiếp theo nhưng do tình hình dịch bệnh COVID-19 nên tạm ngưng đến nay.

Ngoài ra, còn những nguyên nhân khác như: Hoàn thiện điều kiện hiện trường chuẩn bị lắp đặt nhưng các phòng chưa có đồng hồ hiển thị áp suất; các van khí tại các phòng QC được lắp đồng hồ áp suất hiện tại là 0 - 25 bar chưa đúng theo yêu cầu là 0 - 5 bar, đề nghị thay đổi; các giá đỡ chì bằng thép không rỉ chưa có (trong rãnh của hotcell đỡ chỉ dày 5 cm); các đầu nối và dây dẫn từ bình khí vào hệ thống khí phân phối cho tòa nhà chưa có; hệ thống làm mát máy chiller hư hỏng, liên tục bị ngắt, dẫn đến việc không có nước làm mát nên máy cyclotron bị mất chân không và không chạy được hệ thống RF.

Mặt khác, nhà thầu yêu cầu cấp giấy cho phép thử nóng hệ thống thiết bị cyclotron. Tuy nhiên, hiện tại chưa có quy định cấp phép chạy thử, khi đủ điều kiện chạy thử, Sở Y tế sẽ báo cáo UBND tỉnh xem xét, chỉ đạo.

Hệ thống thiết bị Cyclotron chưa được Sở Y tế Kiên Giang lắp đặt xong, chưa hoàn thành đưa vào sử dụng.

Ông Hồ Văn Dũng, Giám đốc Sở Y tế Kiên Giang cho hay, để thực hiện hoàn thành dự án này, Bệnh viện Ung bướu tỉnh Kiên Giang đề xuất mời chuyên gia của nhà thầu IBA, chuyên gia các bệnh viện tuyến trên trong nước đến kiểm tra, đánh giá tổng thể cho hệ thống Cyclotron.

Trên cơ sở đó, xây dựng kế hoạch cụ thể, chi tiết để phối hợp hoàn thiện công tác lắp đặt, vận hành chạy thử, tiếp tục nhập khẩu vật tư tiêu hao, hóa chất, nguồn phóng xạ và tổ chức đào tạo theo điều khoản hợp đồng. Đồng thời, đề xuất cấp thẩm quyền xin kinh phí thực hiện các nội dung này.

Sở Y tế Kiên Giang cho biết sở dự kiến mời chuyên gia hoàn thành đánh giá hệ thống Cyclotron trong quý III/2024; khắc phục bổ sung những nội dung cần thiết đủ điều kiện chạy thử hệ thống vào quý II/2025; phấn đấu nghiệm thu hoàn thành vào quý III/2025 đưa vào hoạt động phục vụ điều trị bệnh cho bệnh nhân.