Thủ đô Paris hoa lệ, cái nôi tinh thần của thời trang cao cấp (Haute Couture), đang chứng kiến một cuộc đổ bộ đầy sóng gió: gã khổng lồ thương mại điện tử Trung Quốc Shein vừa khai trương cửa hàng vật lý (brick and mortar store) đầu tiên trên thế giới tại BHV Marais.
Sự kiện này không phải là một lễ kỷ niệm hào nhoáng mà là một cuộc chiến công khai, phơi bày mâu thuẫn sâu sắc giữa bản sắc lịch sử của kinh đô thời trang và sự trỗi dậy không thể ngăn cản của mô hình thời trang siêu nhanh (ultra-fast fashion).
Quá rẻ
Shein đến Paris mang theo mô hình thời trang siêu nhanh (ultra-fast fashion) với tốc độ ra mắt sản phẩm nhanh gấp nhiều lần Zara hay H&M, với giá rẻ đến mức gần như loại bỏ mọi rào cản tiêu dùng. Hàng trăm mẫu được tung ra mỗi ngày, vòng đời của một món đồ có khi chỉ kéo dài vài tuần.
Trong mắt hàng triệu người trẻ, đó là sự dân chủ hóa thời trang: ai cũng có thể ăn mặc đẹp mà không cần ví dày. Nhưng với giới thời trang Pháp, đó là một sự xúc phạm đến tinh thần thủ công, sáng tạo và bền vững mà Paris đã nuôi dưỡng suốt hàng thế kỷ.
Paris đại diện cho sự tinh tế, nghệ thuật thủ công, thiết kế độc quyền và chất lượng bền vững, những yếu tố đã xây dựng nên danh tiếng thế giới của Pháp.
Ngược lại, Shein là biểu tượng tối thượng của văn hóa tiêu dùng dùng một lần ( throwaway culture ), nơi quần áo được sản xuất hàng loạt với tốc độ chóng mặt, giá siêu rẻ và tuổi thọ ngắn ngủi, phục vụ cho xu hướng nhất thời.
Các nhà thiết kế Pháp xem “mặc đẹp” không phải là chạy theo xu hướng, mà là tôn trọng quy trình, chất liệu và thẩm mỹ. Shein, với mô hình sản xuất tốc độ và nguyên liệu tổng hợp, bị xem là biểu tượng của thời trang vứt bỏ, thứ đối lập hoàn toàn với giá trị mà Paris đại diện.
“Thủ đô không thể trở thành nơi trưng bày cho thời trang giá rẻ và bóc lột sức lao động. Mối quan hệ đối tác này đi ngược lại tất cả các cam kết của Pháp và Paris về việc quản lý chặt chẽ hơn ngành công nghiệp thời trang”, thượng nghị sĩ Paris Ian Brossat thẳng thắn nói về việc Shein mở cửa hàng vật lý đầu tiên tại Pháp.
Trước ngày khai trương, làn sóng phản đối lan nhanh. Phó Thị trưởng Paris Nicolas Bonnet-Oulaldj công khai yêu cầu Bộ Kinh tế cấm Shein hoạt động tại Pháp. Hơn chục thương hiệu Pháp bao gồm Armor Lux, Figaret... tuyên bố rút khỏi trung tâm thương mại BHV Marais để phản đối.
Disney thậm chí hủy kế hoạch thiết kế cửa sổ Giáng sinh truyền thống của trung tâm này. Căng thẳng leo thang đến mức tập đoàn Société des Grands Magasins, chủ sở hữu BHV và Galeries Lafayette, buộc phải đổi tên năm chi nhánh Lafayette thành BHV, sau khi hệ thống này phản đối việc “bị ép” hợp tác với Shein.
Sức hút của Shein là điều không thể phủ nhận: khoảng 25 triệu người Pháp đã từng mua hàng của hãng. Với họ, Shein là biểu tượng của tính tiện lợi, của lựa chọn vô tận và khả năng tiếp cận. Nhưng chính điều đó lại đặt ra câu hỏi: giá rẻ thực sự rẻ đến mức nào? Khi chi phí bị ép xuống mức tối thiểu, ai là người trả giá, môi trường, lao động hay giá trị sáng tạo?
Ở Pháp, nơi thời trang từng là tuyên ngôn văn hóa và tinh thần nghệ thuật, Shein không chỉ bị xem là một doanh nghiệp mà là một “hệ tư tưởng đối lập”.
Một bên đề cao tốc độ, lượng tiêu thụ và thị trường toàn cầu, bên kia bảo vệ sự bền vững, tính độc bản và triết lý “ít nhưng tốt hơn”. Việc Shein đặt chân vào Paris vì thế không đơn thuần là mở một cửa hàng, mà là chạm vào bản sắc của một nền văn hóa.
Khủng hoảng bền vững
Shein lập luận rằng mô hình của họ giúp giảm lãng phí nhờ sản xuất theo nhu cầu, tránh tồn kho. Nhưng các nhà hoạt động môi trường cho rằng chính việc tạo ra hàng tỷ sản phẩm ngắn hạn và thúc đẩy mua sắm bốc đồng đã khiến chuỗi cung ứng toàn cầu trở nên kiệt quệ.
Ở phía đối lập, các thương hiệu Pháp đang cố gắng đưa ra một hình mẫu “thời trang chậm”: ít sản phẩm, giá cao hơn, nhưng tồn tại lâu dài và mang tính cá nhân.
Xung đột về đạo đức môi trường càng làm tăng thêm sự căng thẳng. Paris là nơi đã ký kết Hiệp định Khí hậu lịch sử năm 2016 và đang nỗ lực định vị mình là một thành phố tiên phong về các hoạt động kinh doanh carbon thấp và bền vững.
Sự xuất hiện của Shein, một công ty bị cáo buộc là nguyên nhân gây ra lãng phí dệt may khổng lồ và đóng góp vào lượng khí thải carbon cao từ sản xuất và vận chuyển toàn cầu, bị coi là một sự mỉa mai sâu sắc.
Pháp đã thể hiện quyết tâm điều chỉnh ngành công nghiệp này thông qua luật pháp. Quốc hội Pháp đang tiến hành dự luật nhằm áp dụng thuế môi trường đối với các sản phẩm thời trang siêu nhanh và cấm quảng cáo của họ, nhằm mục đích buộc các công ty phải chịu trách nhiệm về chi phí môi trường mà họ gây ra.
Điều này đặt Shein vào thế khó: một mặt, họ mở rộng thị trường vật lý; mặt khác, họ đối mặt với các rào cản pháp lý ngày càng tăng.
Paris vốn đang muốn định vị mình là trung tâm của “thời trang xanh” thì nay trở thành chiến trường giữa hai tầm nhìn. Một bên là thực tế thị trường nơi Shein và các đối thủ như Temu hay AliExpress đang chiếm lĩnh thế giới bằng tốc độ và giá rẻ. Bên kia là biểu tượng của sự tinh tế, của những bàn tay thủ công và niềm tin rằng thời trang phải mang giá trị vượt qua từng mùa mốt.
Sự kiện Shein ở Paris không chỉ là chuyện giữa một thành phố và một hãng thời trang. Nó phơi bày xung đột rộng lớn hơn giữa hai mô hình tiêu dùng toàn cầu: thời trang như một trải nghiệm văn hóa và thời trang như một sản phẩm nhanh.
Cuộc xung đột này chắc chắn sẽ định hình lại thị trường bán lẻ và luật pháp về thời trang không chỉ ở Pháp mà còn trên toàn châu Âu. Khi Shein treo bảng hiệu đầu tiên của mình tại “thánh địa thời trang”, thế giới buộc phải nhìn lại câu hỏi cũ mà chưa ai trả lời được: trong cuộc đua giữa tốc độ và giá trị, ai mới là kẻ thắng cuộc thật sự?
*Nguồn: CNN, Fortune, BI