Cụ thể hóa tầm nhìn phát triển của “hòn đảo di sản”
UBND TP.HCM vừa ban hành Kế hoạch thực hiện Điều chỉnh tổng thể Quy hoạch chung xây dựng Côn Đảo đến năm 2045, cụ thể hóa tầm nhìn phát triển được Thủ tướng phê duyệt tại Quyết định số 566/QĐ-TTg ngày 26/6/2025.
Đây là bước khởi đầu cho giai đoạn phát triển mới của đặc khu Côn Đảo, hướng tới mục tiêu trở thành đô thị biển sinh thái, di sản và du lịch đẳng cấp quốc tế, đồng thời gìn giữ giá trị lịch sử, văn hóa và môi trường tự nhiên đặc biệt quý hiếm.
Côn Đảo nhìn từ trên cao.
Theo kế hoạch, TP.HCM xác định rõ nhiệm vụ của từng sở, ngành và UBND đặc khu Côn Đảo trong việc triển khai quy hoạch, bảo đảm sự phối hợp đồng bộ, thống nhất và khả thi. Trọng tâm là phát triển hạ tầng kỹ thuật - xã hội, nâng cao chất lượng đô thị - nông thôn, thu hút đầu tư gắn với bảo tồn thiên nhiên.
Từ năm 2025 - 2030, Côn Đảo sẽ triển khai 73 dự án hạ tầng kỹ thuật, xã hội và thu hút đầu tư; sau năm 2030 sẽ có thêm 3 dự án lớn.
Các công trình trọng điểm gồm: Mở rộng Cảng hàng không Côn Đảo, nâng cấp Cảng Bến Đầm, xây dựng bến tàu khách, đường dây điện ngầm 110 kV Vĩnh Châu - Côn Đảo, hệ thống xử lý nước thải, hồ chứa và nhà máy nước sinh hoạt mới.
Cùng với đó, các tuyến Cỏ Ống - Bến Đầm, Tây Bắc Côn Đảo và các trục giao thông nội thị sẽ được cải tạo, mở rộng đồng bộ, tạo điều kiện phát triển du lịch và dân sinh.
Bên cạnh đầu tư công, TP.HCM sẽ triển khai 21 dự án theo hình thức PPP và xã hội hóa, tập trung vào các tổ hợp du lịch, khu đô thị - nhà ở, sân golf tại Cỏ Ống, bến tàu khách và du thuyền tại Bến Đầm.
Hai khu vực lấn biển tại phía Đông Nam Suối Ớt, Cỏ Ống và trung tâm Côn Đảo sẽ được nghiên cứu để hình thành không gian đô thị ven biển hiện đại, hài hòa với cảnh quan tự nhiên.
Cảng hàng không Côn Đảo.
Tổng nhu cầu vốn thực hiện các dự án giai đoạn 2025 - 2045 khoảng 66.000 tỷ đồng, gồm 21.648 tỷ đồng từ ngân sách Nhà nước và 44.555 tỷ đồng từ nguồn xã hội hóa, PPP. Riêng Cảng hàng không Côn Đảo và Bến tàu khách Côn Đảo được đầu tư theo mô hình PPP, với tỷ lệ vốn ngân sách 40% và vốn xã hội 60%.
Gìn giữ giá trị lịch sử - văn hóa trong phát triển đô thị
Song song đầu tư hạ tầng kỹ thuật, TP.HCM sẽ chú trọng các dự án hạ tầng xã hội có ý nghĩa lớn như tu bổ Nghĩa trang Hàng Keo, chỉnh lý - mở rộng Bảo tàng Côn Đảo, xây dựng Quảng trường Vinh Quang, khu tái định cư, nhà ở xã hội, trường học và trung tâm hành chính đặc khu.
Kế hoạch cũng yêu cầu rà soát, đồng bộ hóa các đồ án quy hoạch với Quy hoạch sử dụng đất thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050, bảo đảm thống nhất chỉ tiêu sử dụng đất, tránh chồng chéo - nhất là tại rừng đặc dụng, đất quốc phòng, di tích lịch sử và hạ tầng trọng điểm.
Đây là định hướng phát triển “bảo tồn trong phát triển” - vừa khai thác tiềm năng, vừa giữ nguyên vẻ đẹp tự nhiên và chiều sâu văn hóa của Côn Đảo, vùng đất được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới.
Ba “chìa khóa vàng” để mở cánh cửa phát triển cho Côn Đảo
TS. Nguyễn Thị Hậu, Tổng Thư ký Hội Khoa học Lịch sử TP.HCM - đã chỉ ra ba “chìa khóa vàng” giúp Côn Đảo trở thành thiên đường du lịch của Việt Nam và khu vực.
Theo bà Hậu, tài sản lớn nhất của Côn Đảo chính là thiên nhiên nguyên sơ. Với vị trí địa lý tách biệt, khí hậu nhiệt đới hải dương và lịch sử tiến hóa lâu dài, Côn Đảo sở hữu hệ sinh thái đa dạng, nhiều loài sinh vật quý hiếm và quần xã đặc hữu. Đây là “kho báu sinh thái” vô giá, cần được khai thác có kiểm soát, phục vụ du lịch sinh thái, nghiên cứu khoa học và giáo dục môi trường.
Đỉnh Tình yêu Côn Đảo.
Tiếp đến, Côn Đảo là vùng văn hóa - lịch sử tâm linh đặc biệt. Hệ thống nhà tù Côn Đảo tồn tại suốt hàng trăm năm đã biến nơi đây thành “bảo tàng sống” của lịch sử Việt Nam. Không gian ấy chứa đựng yếu tố tâm linh sâu sắc, là điểm đến thiêng liêng trong lòng mỗi người dân đất Việt.
Việc tôn tạo, bảo tồn và khai thác giá trị văn hóa - tâm linh này sẽ tạo nên sản phẩm du lịch mang dấu ấn riêng, góp phần làm phong phú bản đồ du lịch quốc gia.
Cuối cùng, không gian xã hội - cộng đồng bình yên, chất phác của người dân Côn Đảo là “chất liệu” quý hiếm mà ít nơi nào có được. Do điều kiện lịch sử - xã hội đặc thù, dân cư nơi đây không đông, đời sống còn mang nét thuần phác, hiền hòa.
Người dân chủ yếu làm dịch vụ, du lịch, buôn bán nhỏ, sống chậm và thân thiện. Chính điều đó khiến du khách khi đến Côn Đảo luôn cảm nhận được sự an yên, gần gũi - yếu tố then chốt trong phát triển du lịch chất lượng cao.
TS. Nguyễn Thị Hậu nhấn mạnh: “Muốn có tương lai bền vững, từ hôm nay phải giữ được thiên nhiên và văn hóa. Việc định vị lại hình ảnh Côn Đảo như một khu vực du lịch nghỉ dưỡng, học tập và bảo tồn sinh thái có kiểm soát sẽ giúp Côn Đảo phát triển kinh tế bền vững. Hiện nay, đặc khu Côn Đảo trực thuộc TP.HCM là sự tiếp nối truyền thống lịch sử, đồng thời cũng mang lại cho Côn Đảo một vị thế quan trọng mới".
Theo bà Hậu, việc Côn Đảo trực thuộc TP.HCM là cơ hội để đặc khu này tiếp cận nguồn lực lớn hơn về đầu tư, quy hoạch và quản lý đô thị. TP.HCM với kinh nghiệm phát triển đô thị, hạ tầng hiện đại sẽ giúp Côn Đảo định hình mô hình phát triển bền vững - vừa khai thác hiệu quả tiềm năng, vừa bảo tồn môi trường sinh thái và bản sắc văn hóa.
Từ vùng đất từng gắn với ký ức đau thương, Côn Đảo hôm nay đang chuyển mình mạnh mẽ, trở thành biểu tượng phát triển hài hòa giữa bảo tồn và hiện đại. Với tầm nhìn chiến lược, quy hoạch bài bản và nguồn lực đầu tư lớn, đặc khu Côn Đảo sẽ sớm vươn tầm trở thành đô thị biển sinh thái, di sản và du lịch đẳng cấp quốc tế - “viên ngọc xanh” rực sáng giữa biển Đông Nam Bộ.