Thị trường xe điện tại Việt Nam đang tăng tốc theo nhịp chuyển đổi xanh toàn cầu. Số lượng mẫu xe xuất xứ Trung Quốc đổ về ngày càng nhiều, đa dạng từ SUV, sedan đến xe mini đô thị. Với mức giá cạnh tranh, nhiều mẫu xe chỉ từ vài trăm triệu đồng, sự xuất hiện này khiến không ít người tiêu dùng cảm thấy đây là “cơ hội vàng” để sở hữu một chiếc xe điện. Tuy nhiên, câu hỏi lớn đặt ra là: liệu “giá rẻ” có thực sự đồng nghĩa với “lợi” hay chỉ là khởi đầu cho một hành trình đầy rủi ro về an toàn, chất lượng và giá trị sử dụng? Bài học từ những thị trường đi trước ở khu vực Đông Nam Á và chính Trung Quốc đang cho thấy một bức tranh hoàn toàn khác.
Những tín hiệu cảnh báo từ các đợt triệu hồi quy mô lớn
Tháng 10/2025, hãng xe điện lớn nhất Trung Quốc là BYD đã phải thực hiện một đợt triệu hồi kỷ lục hơn 115.000 xe, bao gồm các mẫu Tang và Yuan Pro sản xuất từ 2015 đến 2022, do lỗi thiết kế linh kiện và rủi ro nước xâm nhập vào hệ thống pin. Các lỗi này có thể gây mất điện đột ngột, tăng nguy cơ tai nạn và cháy nổ. Đây là đợt triệu hồi lớn nhất trong lịch sử của BYD, được chính hãng xác nhận và đăng tải bởi Reuters.
BYD từng triệu hồi hơn 115.000 mẫu xe do lỗi thiết kế linh kiện và rủi ro nước xâm nhập vào hệ thống pin. Các lỗi này có thể gây mất điện đột ngột, tăng nguy cơ tai nạn và cháy nổ.
Theo phân tích từ Electrive, một phần trong số xe bị triệu hồi gặp vấn đề ở bộ điều khiển mô-tơ, phần còn lại có lỗi trong khâu đóng kín hệ thống pin khiến nước có thể rò rỉ vào bên trong. Trước đợt này, BYD cũng đã phải thu hồi gần 97.000 xe vào tháng 9/2024 do lỗi cụm lái gây nguy cơ quá nhiệt, cháy, và khoảng 6.843 xe PHEV Fang Cheng Bao vào đầu năm 2025 do nguy cơ cháy bu-lông động cơ. Tần suất các đợt triệu hồi liên tiếp này cho thấy một điều: nhiều mẫu xe điện giá rẻ của Trung Quốc được sản xuất và tung ra thị trường với tốc độ quá nhanh, trong khi khả năng kiểm soát chất lượng chưa theo kịp.
Không chỉ BYD, vụ việc liên quan đến mẫu sedan điện Xiaomi SU7 vào tháng 10/2025 cũng đã khiến dư luận Trung Quốc chấn động. Một chiếc SU7 tại Vũ Hán mất lái, gãy trục bánh trước sau khi va chạm với dải phân cách, và chỉ vài ngày sau đó một vụ cháy xe nghiêm trọng ở Thành Đô khiến tài xế tử vong vì không thể thoát ra khi cửa điện bị khóa. Sau chuỗi sự cố này, cổ phiếu Xiaomi lao dốc, mất 11,7% giá trị chỉ trong vòng một tuần. Đó là lời cảnh báo rõ ràng về khoảng cách giữa “giá rẻ” và “an toàn thực sự”.
Tai nạn khiến Xiaomi mất gần 12% giá trị vốn hóa.
Khi “cắt giảm chi phí” đồng nghĩa với “cắt bỏ an toàn”
Một trong những lý do giúp xe điện Trung Quốc có mức giá thấp chính là cắt giảm mạnh chi phí sản xuất và trang bị. Tuy nhiên, sự đánh đổi này có thể trực tiếp đe dọa an toàn của người sử dụng. Điển hình là trường hợp của Neta V, mẫu xe điện được bán rộng rãi tại nhiều nước ASEAN, từng được quảng bá là “EV giá tốt cho đô thị”. Tháng 12/2024, Neta V bị chấm 0 sao trong bài kiểm định của ASEAN NCAP, cơ quan thử nghiệm va chạm uy tín trong khu vực. Báo cáo của tổ chức này cho thấy xe có cấu trúc thân yếu, khả năng bảo vệ người lái và hành khách kém, thiếu các trang bị như căng đai khẩn cấp hay hệ thống hỗ trợ lái tiên tiến.
Đáng nói, Neta là một trong nhiều hãng xe điện non trẻ của Trung Quốc. Theo Carguide, tình hình tài chính khó khăn buộc hãng này phải cắt giảm nhân sự và thu hẹp hoạt động trong năm 2025. Việc lựa chọn một hãng non trẻ, chưa có hệ thống bảo hành và dịch vụ mạnh mẽ ở thị trường nước ngoài, đồng nghĩa người dùng sẽ gánh toàn bộ rủi ro khi xảy ra sự cố kỹ thuật hoặc hãng biến mất khỏi thị trường. Giá rẻ ban đầu có thể nhanh chóng biến thành một khoản chi phí lớn sau này.
Thực trạng từ các thị trường lân cận: cảnh báo nhẹ nhưng rõ ràng
Thái Lan, quốc gia dẫn đầu Đông Nam Á về tốc độ phổ cập xe điện, đang chứng kiến hiện tượng xe Trung Quốc chiếm áp đảo hơn 70% thị phần EV mới bán ra trong năm 2025. Điều này khiến chính phủ nước này phải điều chỉnh chính sách ưu đãi, siết lại các điều kiện để bảo vệ ngành công nghiệp nội địa và hạn chế nguy cơ “bán phá giá” từ các hãng Trung Quốc. Bộ Thương mại Thái Lan cảnh báo hiện tượng xe điện giá rẻ ồ ạt tràn vào có thể gây thiệt hại cho doanh nghiệp nội, đe dọa công ăn việc làm, đồng thời tạo rủi ro dài hạn khi các hãng không có cam kết đầu tư bền vững.
Malaysia bắt đầu siết nhập khẩu xe Trung Quốc để bảo vệ các hãng trong nước như Proton hay Perodua.
Indonesia cũng đưa ra tín hiệu tương tự. Từ đầu năm 2026, nước này sẽ chấm dứt các ưu đãi thuế đối với xe điện nhập khẩu, đặc biệt là xe từ Trung Quốc, sau khi con số nhập khẩu EV chiếm tới 64% tổng doanh số bán ra trong năm 2025. Malaysia, quốc gia trước đó mở cửa khá thoáng cho xe điện Trung Quốc cũng tuyên bố không gia hạn miễn thuế nhập khẩu EV sau 2025, nhằm tránh tình trạng thị trường nội địa trở thành nơi tiêu thụ xe giá rẻ kém chất lượng. Đây đều là những bước đi chính sách được thực hiện trong im lặng nhưng đầy thông điệp: các quốc gia trong khu vực đang không còn “dễ dãi” với xe Trung Quốc giá rẻ.
Khi người tiêu dùng trở thành người gánh rủi ro
Giá rẻ là một yếu tố hấp dẫn. Nhưng trong bối cảnh thị trường xe điện đang phát triển quá nhanh, yếu tố này có thể che khuất những rủi ro dài hạn. Khi một hãng xe non trẻ không thể duy trì dịch vụ hậu mãi, người mua sẽ đối diện nguy cơ chi phí bảo trì cao, khan hiếm linh kiện, mất giá nhanh khi bán lại. Khi một mẫu xe có điểm kiểm định an toàn thấp hoặc từng bị triệu hồi, người ngồi trong xe là người chịu rủi ro đầu tiên nếu có sự cố xảy ra. Khi một thị trường trở thành nơi “tiêu thụ” thay vì nơi “sản xuất”, người tiêu dùng sẽ bị đặt vào thế yếu, không có tiếng nói với nhà sản xuất khi tranh chấp xảy ra.
Việt Nam đang ở giai đoạn mở cửa mạnh mẽ cho xe điện, bao gồm cả các sản phẩm nhập khẩu giá thấp. Đây là điều bình thường của quá trình hội nhập. Nhưng nhìn vào những gì đang diễn ra ở Thái Lan, Indonesia hay Malaysia, có thể thấy các quốc gia trong khu vực đã bắt đầu “cảnh giác mềm” với xe Trung Quốc. Thay vì cấm hay tẩy chay, họ sử dụng chính sách và cơ chế thị trường để sàng lọc, ưu tiên những hãng có đầu tư nghiêm túc, đảm bảo chất lượng lâu dài. Đây có thể cũng sẽ là con đường mà Việt Nam cần cân nhắc trong thời gian tới.
Một chiếc xe giá rẻ không phải lúc nào cũng mang lại lợi ích thật sự. Khi tính đủ chi phí bảo dưỡng, độ bền, giá trị bán lại và rủi ro an toàn, cái “rẻ” ban đầu có thể trở thành “đắt” theo thời gian. Những vụ việc triệu hồi quy mô lớn tại Trung Quốc, điểm kiểm định an toàn 0 sao tại ASEAN, chính sách siết nhập khẩu ở các nước lân cận… là những tín hiệu rõ ràng. Thị trường mở cửa là cơ hội, nhưng chính sự cảnh giác và hiểu biết mới là “tấm khiên” bảo vệ người mua trước những sản phẩm rẻ mà rủi ro.