Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà vừa ký Quyết định số 2404/QĐ-TTg ngày 29/10/2025 phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Trong đó, điều chỉnh, bổ sung một số nội dung về mạng lưới quy hoạch.
Đáng chú ý, đối với tuyến đường sắt mới, quy hoạch có điều chỉnh tên, quy mô, lộ trình đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam; bổ sung tuyến đường sắt tốc độ cao Hà Nội - Quảng Ninh.
Ngoài ra, quy hoạch cũng điều chỉnh phạm vi, quy mô 07 tuyến gồm: Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân, vành đai phía Đông Thành phố Hà Nội, Nam Định - Thái Bình - Hải Phòng, Vũng Áng - Mụ Giạ, Biên Hòa - Vũng Tàu, Thành phố Hồ Chí Minh - Cần Thơ - Cà Mau, Đà Nẵng - Kon Tum - Gia Lai - Đắk Lắk - Đắk Nông - Bình Phước.
Điều chỉnh quy mô, lộ trình đầu tư 02 tuyến: Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Thành phố Hồ Chí Minh - Lộc Ninh; điều chỉnh lộ trình đầu tư 03 tuyến: Hà Nội - Đồng Đăng, Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái, Tháp Chàm - Đà Lạt.
Đồng thời loại bỏ tuyến Thủ Thiêm – Long Thành khỏi mạng lưới quốc gia, chuyển thành tuyến đường sắt đô thị do TP.HCM và Đồng Nai quản lý.
Việc bổ sung tuyến Hà Nội – Quảng Ninh thể hiện định hướng tăng cường kết nối vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc, gắn kết giữa trung tâm chính trị – hành chính quốc gia với trung tâm công nghiệp, cảng biển và du lịch hàng đầu khu vực. Đây cũng là bước đi nhằm cụ thể hóa mục tiêu phát triển hệ thống đường sắt tốc độ cao, hiện đại hóa hạ tầng giao thông đến năm 2050.
Tuyến đường sắt rút ngắn thời gian đi Quảng Ninh chỉ còn khoảng 30 phút
Tuyến đường sắt Hà Nội – Quảng Ninh không phải là dự án hoàn toàn mới, mà là sự phát triển tiếp nối từ tuyến Yên Viên – Phả Lại – Hạ Long – Cái Lân đã được phê duyệt từ năm 2004 với tổng vốn hơn 7.600 tỷ đồng. Tuy nhiên, dự án này dừng thi công từ năm 2011 do cắt giảm đầu tư công, đến nay chỉ đạt khoảng 56% khối lượng. Từ năm 2023, các địa phương và bộ ngành đã nhiều lần kiến nghị “hồi sinh” tuyến này, song theo hướng hiện đại hơn, gắn với chiến lược đường sắt tốc độ cao quốc gia.
Theo đề xuất của Tập đoàn Vingroup được Bộ Xây dựng và Cục Đường sắt Việt Nam thẩm định hồi đầu năm nay, tuyến đường sắt tốc độ cao Hà Nội – Quảng Ninh mới có chiều dài khoảng 120–125 km, khổ 1.435 mm, điện khí hóa và thiết kế tốc độ từ 250–350 km/h chuyên chở khách. Phương án điểm đầu có thể đặt tại ga Cổ Loa hoặc Yên Viên (Hà Nội), điểm cuối tại TP Hạ Long (Quảng Ninh).
Tuyến đường sắt dự kiến có 4 ga chính gồm Cổ Loa, Gia Bình, Yên Tử và Hạ Long. Nếu lựa chọn phương án đi qua Yên Viên, số lượng ga sẽ tăng thêm một, tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển và phát triển các khu vực lân cận.
Tổng mức đầu tư ước tính khoảng 5,4 tỷ USD (tương đương hơn 133.000 tỷ đồng), nhu cầu chiếm dụng đất khoảng 300 ha đất, hướng tới hoàn thành trước năm 2035.
Ảnh minh họa tuyến đường sắt Hà Nội - Quảng Ninh tương lai bằng AI
Song song với đó, tuyến Yên Viên – Phả Lại – Hạ Long – Cái Lân hiện hữu sẽ được chuyển công năng sang vận tải hàng hóa, nhằm tách biệt luồng hành khách và hàng hóa, giúp nâng cao hiệu quả khai thác toàn vùng. Việc này phù hợp định hướng quy hoạch hạ tầng đa phương thức mà Chính phủ đặt ra đến năm 2030.
Hiện dự án mới ở giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi. Các vấn đề về vốn, cơ chế PPP, giải phóng mặt bằng và kết nối hạ tầng đô thị sẽ được các bộ ngành tiếp tục rà soát, hoàn thiện trước khi trình Chính phủ xem xét trong giai đoạn 2026–2030.
Theo các chuyên gia giao thông, việc bổ sung tuyến Hà Nội – Quảng Ninh vào quy hoạch thể hiện tầm nhìn phát triển tam giác kinh tế Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh theo chuẩn đô thị vùng hiện đại. Tuyến đường sắt tốc độ cao nếu đi vào vận hành với sẽ rút ngắn thời gian di chuyển giữa hai địa phương từ hơn 2 giờ chỉ còn khoảng 30 phút, mở ra cơ hội phát triển logistics, công nghiệp, du lịch và đô thị vệ tinh dọc hành lang giao thông chiến lược Bắc Bộ.
“Tuyến đường sắt Hà Nội - Quảng Ninh còn kết nối với sân bay Gia Bình, giúp hình thành hệ thống đa phương thức (hàng không - đường sắt - đường bộ), giảm chi phí vận tải, thúc đẩy thương mại quốc tế”, báo Đầu tư dẫn lời lãnh đạo Cục Đường sắt Việt Nam nhận định.
