Bộ SGK được lựa chọn phải bám sát chương trình học thống nhất

Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 71 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, trong đó xác định rõ, cần bảo đảm một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc. 

Triển khai nghị quyết, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 281 và Chương trình hành động, giao Bộ Giáo dục và Đào tạo cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất từ năm học 2026 – 2027, tiến tới năm 2030 miễn phí cho tất cả học sinh.

Chủ trương này ngay lập tức tạo ra sự quan tâm sâu rộng trong xã hội từ giới chuyên môn, giáo viên cho đến phụ huynh và học sinh khi chạm đến một vấn đề được xem là “căn cốt” của cải cách giáo dục về chất lượng, công bằng và sự thống nhất trong dạy – học trên phạm vi toàn quốc.

Bảo đảm công bằng trong tiếp cận tri thức

Chia sẻ với Người Đưa Tin, thầy Cao Xuân Lương – giáo viên Trường THPT Hoàng Diệu, phường Phú Lợi, Tp.Cần Thơ cho rằng đây là một chủ trương có ý nghĩa lịch sử, được ví như “khoán 10 trong giáo dục”, mở ra hướng đi mới để khắc phục những bất cập trong thời gian qua.

“Giáo viên chúng tôi mong đợi chủ trương này từ lâu. Một bộ sách thống nhất sẽ giúp giảm gánh nặng cho phụ huynh, ổn định việc dạy- học, đồng thời bảo đảm công bằng trong tiếp cận tri thức”, thầy Lương nói.

Sau khi chủ trương “một chương trình, nhiều bộ sách” được triển khai, các nhà trường được quyền lựa chọn bộ sách phù hợp. Tuy nhiên, trên thực tế, quyền lựa chọn ấy phần lớn nằm ở nhà trường chứ không phải ở học sinh, khiến cho ngay trong cùng một địa phương, mỗi trường lại dạy một bộ sách khác nhau.

Không ít nơi, thậm chí trong cùng một trường, mỗi khối học lại học một bộ sách riêng, ví dụ như khối 6 dùng Chân trời sáng tạo, khối 7 chuyển sang Cánh diều, khối 8 lại dùng Kết nối tri thức,... Sự thiếu đồng bộ ấy khiến cả giáo viên lẫn học sinh đều gặp khó khăn như bài giảng không liền mạch, nội dung học không thống nhất, việc đánh giá năng lực học sinh thiếu sự công bằng.

Thầy Cao Xuân Lương - giáo viên Trường THPT Hoàng Diệu (Cần Thơ) đang giảng dạy môn Ngữ văn cho học sinh (Ảnh: NVCC).

Thầy Cao Xuân Lương chia sẻ thêm, ở Cần Thơ, việc luân chuyển giáo viên giữa các trường là quy định thường xuyên, nên mỗi khi đổi trường là một lần phải làm lại giáo án từ đầu. “Ví dụ trường cũ họ dạy Cánh diều, sang trường mới lại dùng Chân trời sáng tạo. Mất hàng tháng để điều chỉnh giáo án, nắm lại chương trình. Hết thời gian luân chuyển, về trường cũ lại phải làm lại từ đầu”, thầy kể.

Thầy Lương cho hay, trong công tác quản lý dạy học và kiểm tra đánh giá, việc có nhiều bộ sách làm phát sinh thêm khối lượng công việc, gây quá tải cho giáo viên và nhà trường, đồng thời khó bảo đảm sự thống nhất, khách quan và công bằng trong đánh giá học sinh. 

Cùng với đó, phụ huynh cũng gặp khó khi phải tìm mua sách cho con giữa “rừng” đầu sách khác nhau. Nhiều phụ huynh phản ánh, mỗi năm học, mỗi lớp một bộ khác, gây lãng phí, tốn kém và bất tiện.

Theo thầy Lương, việc thống nhất một bộ sách giáo khoa toàn quốc là nhu cầu xuất phát từ thực tế, nhằm khắc phục tình trạng phân tán, thiếu nhất quán trong triển khai chương trình. Một bộ sách thống nhất sẽ giúp việc dạy học, kiểm tra, đánh giá và quản lý giáo dục thuận lợi hơn, giảm áp lực cho giáo viên và tiết kiệm chi phí xã hội.

“Nếu tất cả các trường cùng dùng một bộ sách, giáo viên có thể tập trung chuyên sâu, chia sẻ kinh nghiệm giảng dạy, học sinh chuyển trường cũng không bị gián đoạn, còn phụ huynh thì yên tâm vì không phải lo đổi sách liên tục”, thầy Lương nhấn mạnh.

Không chỉ vậy, việc thống nhất còn giúp các cơ quan quản lý dễ dàng xây dựng hệ thống kiểm tra, đánh giá chuẩn hóa, tránh tình trạng lệch chương trình hoặc chênh thang điểm giữa các địa phương. Điều này có ý nghĩa lớn trong bối cảnh giáo dục Việt Nam đang hướng đến chuẩn đầu ra thống nhất trên phạm vi quốc gia.

“Một bộ sách là cần thiết, nhưng phải bảo đảm chất lượng, khoa học, khách quan và có sự tham gia của đội ngũ giáo viên trực tiếp đứng lớp. Nếu làm tốt, đây sẽ là bước ngoặt giúp giáo dục Việt Nam đi vào ổn định, phát triển bền vững”, thầy Lương bày tỏ.

Cần thành lập Hội đồng biên soạn SGK

Trước những băn khoăn và kỳ vọng từ thực tiễn lớp học, nhiều chuyên gia giáo dục cũng đồng tình với quan điểm này.

Trao đổi với Người Đưa Tin, ông Lê Như Tiến – nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội đánh giá đây là chủ trương rất đúng đắn. "Tôi ủng hộ quan điểm thống nhất một bộ sách giáo khoa, vì đất nước thống nhất, ngành giáo dục thống nhất, chương trình học thống nhất thì không thể để mỗi tỉnh, mỗi cơ sở giáo dục tự lựa chọn bộ sách riêng”, ông Tiến nhấn mạnh.

Tuy nhiên, ông cũng lưu ý, dù sách giáo khoa chỉ nên có một bộ chung, sách tham khảo vẫn nên đa dạng, giúp học sinh và giáo viên mở rộng kiến thức, phát triển khả năng tìm tòi và nghiên cứu. Việc thống nhất bộ sách, theo ông, còn giúp tiết kiệm nguồn lực xã hội, tránh lãng phí trong in ấn và lựa chọn sách mỗi năm. 

“Trước đây, học sinh có thể để lại sách cho em lớp sau, tiết kiệm chi phí cho gia đình. Nhưng thời gian gần đây, sách liên tục sửa đổi, bổ sung, vừa tốn kém vừa ảnh hưởng môi trường do sử dụng nhiều giấy”, ông Tiến nhấn mạnh.

Bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống do NXB Giáo dục Việt Nam nghiên cứu và xuất bản.

Ông cũng nhận định, trong bối cảnh chuyển đổi số, thống nhất một bộ sách giáo khoa sẽ giúp học sinh tìm kiếm thông tin thuận lợi hơn, tránh bị “loạn” khi tra cứu nhiều bộ sách khác nhau trên môi trường số. Ông đề xuất, Bộ Giáo dục và Đào tạo nên tổ chức tuyển chọn từ nhiều bộ sách hiện hành để lựa chọn một bộ phù hợp nhất cho từng cấp, từng lớp học.

Về triển khai, ông Lê Như Tiến nhấn mạnh cần thành lập Hội đồng biên soạn sách giáo khoa, do Ủy ban quốc gia Đổi mới giáo dục và đào tạo chủ trì, với sự tham gia của những giáo viên xuất sắc, nhà quản lý và chuyên gia đầu ngành. Hội đồng này sẽ đảm bảo bộ sách thống nhất, chất lượng cao, đồng thời giảm lãng phí nguồn lực.

“Bộ sách được lựa chọn phải bám sát chương trình học thống nhất và các mục tiêu đào tạo được quy định trong Nghị quyết của Quốc hội, Luật Giáo dục và các quy định của Bộ GD-ĐT. Làm được như vậy, chúng ta vừa thống nhất chương trình vừa bảo đảm sử dụng hiệu quả nguồn lực”, ông Tiến khẳng định.

Tham khảo thêm

Tham khảo thêm

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT nói về việc chuẩn bị một số sách giáo khoa thống nhất