Giữa lúc cuộc đua trí tuệ nhân tạo toàn cầu đang nóng hơn bao giờ hết, Trung Quốc bất ngờ tung ra một động thái cứng rắn: tăng cường kiểm soát hải quan đối với các lô hàng chip AI của Nvidia và các công ty Mỹ khác. Theo các nguồn tin từ Financial Times, Bắc Kinh đã chỉ đạo các cơ quan hải quan tiến hành kiểm tra nghiêm ngặt tại biên giới, yêu cầu xác minh chi tiết nguồn gốc, mã sản phẩm và giấy phép của từng con chip nhập khẩu, đặc biệt là các dòng chuyên dụng cho AI.
Động thái được cho là nhằm ngăn chặn tình trạng lách lệnh cấm của Mỹ, đồng thời thể hiện quyết tâm của Trung Quốc trong việc tự chủ nguồn cung chip chiến lược. Nhiều doanh nghiệp công nghệ lớn trong nước, bao gồm Baidu, Tencent và Alibaba, được yêu cầu ngừng đặt hàng các vi xử lý tiên tiến từ Mỹ, tập trung chuyển hướng sang giải pháp trong nước hoặc chip thay thế.
Giới phân tích nhận định đây là phản ứng trực tiếp trước loạt biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ. Từ năm 2022, Mỹ đã siết chặt lệnh cấm bán chip AI cao cấp cho Trung Quốc nhằm hạn chế năng lực phát triển công nghệ quân sự và trí tuệ nhân tạo. Các mẫu chip như A100 và H100 – vốn là “bộ não” của các hệ thống AI tiên tiến nhất – đã bị đưa vào danh mục hạn chế xuất khẩu.
Chuyên gia nhận định Mỹ đang tiếp tục thắt chặt hơn nữa những quy định và điều này khiến Nvidia có nguy cơ mất trắng một trong những thị trường lớn nhất của mình. Trung Quốc hiện chiếm khoảng 20–25% doanh thu mảng trung tâm dữ liệu của Nvidia – tương đương hơn 10 tỷ USD mỗi năm. Việc Bắc Kinh đồng thời ra lệnh ngừng mua và siết biên giới không chỉ đe dọa doanh thu của hãng, mà còn làm lung lay chuỗi cung ứng toàn cầu trong lĩnh vực AI vốn đang bị thiếu hụt nghiêm trọng.
Được biết, Bắc Kinh đang thúc đẩy mạnh mẽ các chương trình AI nội địa. Các hãng bán dẫn nội địa như Huawei, Biren Technology và Moore Threads đang được khuyến khích tăng tốc sản xuất chip AI thay thế. Dòng Ascend 910B của Huawei – được sử dụng trong trung tâm dữ liệu Kunpeng – đang được quảng bá là “đối thủ nội địa” của Nvidia H100. Dù khoảng cách công nghệ vẫn còn khá xa, việc chính phủ bơm hàng chục tỷ USD vào lĩnh vực bán dẫn cho thấy Trung Quốc quyết tâm thoát khỏi sự phụ thuộc.
Song, hệ quả của lệnh siết này không hề nhỏ. Các công ty Trung Quốc phụ thuộc nặng nề vào GPU Mỹ cho các dự án AI, từ chatbot đến nhận diện hình ảnh. Việc gián đoạn nhập khẩu khiến nhiều dự án phải hoãn hoặc thu nhỏ quy mô huấn luyện mô hình. Theo Nikkei Asia, các nhà phát triển AI Trung Quốc đang “găm hàng” chip Nvidia trong kho, thậm chí mua đi bán lại với giá cao gấp 2–3 lần, cho thấy mức độ khan hiếm nghiêm trọng.
Về phía Nvidia, dù đã cố gắng điều chỉnh sản phẩm cho phù hợp, công ty vẫn bị mắc kẹt. CEO Jensen Huang nhiều lần kêu gọi Washington “cân nhắc hậu quả” của việc cấm vận, cảnh báo rằng các biện pháp cực đoan có thể “đẩy Trung Quốc phát triển nhanh hơn nhờ động lực tự chủ công nghệ”. Tuy nhiên, giới chính trị Mỹ lại xem đây là điều cần thiết để bảo vệ lợi thế công nghệ và ngăn nguy cơ chip AI bị sử dụng trong lĩnh vực quân sự.
Theo: Financial Times