Từ món đồ xa xỉ đến quen thuộc
Chỉ vài năm trước, hình ảnh một chiếc robot hút bụi tự động lướt nhẹ trên sàn nhà vẫn còn là một viễn cảnh công nghệ xa xỉ, thường chỉ xuất hiện trong phim ảnh. Ngày nay, thiết bị này đã trở thành một hình ảnh quen thuộc, một người giúp việc công nghệ cần mẫn trong hàng triệu gia đình Việt.
Sự chuyển đổi ngoạn mục này là điều ít người nghĩ đến, xét đến việc robot hút bụi vẫn còn là món đồ có giá thành cao, không phải lựa chọn ưu tiên như điện thoại, máy tính hay các món đồ gia dụng quen thuộc. Chúng thậm chí còn bị gắn mác là món đồ "trang trí, khoe mẽ" nhiều hơn vì khả năng làm sạch không cao, người dùng vẫn phải dọn lại hoặc tự đi đổ rác, không tạo ra sự tiện dụng.
Trong khoảng 5 năm qua, thị trường robot hút bụi Việt Nam đã biến đổi thành một trong những thị trường sôi động nhất Đông Nam Á, được thúc đẩy bởi cuộc cạnh tranh khốc liệt về giá khi ngày càng có nhiều hãng gia nhập giúp giảm giá thành, cũng như có thêm nhiều công nghệ được trang bị hơn, đi kèm với sức mua ngày càng tăng của tầng lớp trung lưu am tường công nghệ.
Giai đoạn 2018-2022, Việt Nam chứng kiến cú nhảy vọt chưa từng có: doanh thu toàn ngành tăng gấp 40 lần, trong khi số lượng thiết bị bán ra tăng tới 56 lần, một tốc độ vượt xa mức tăng trưởng trung bình của toàn cầu.
Sự giao thoa giữa công nghệ tiên tiến và mức giá ngày càng dễ tiếp cận đã tạo ra một đề xuất giá trị không thể chối từ. Các tính năng từng chỉ có trên những mẫu máy cao cấp giá trên 15-20 triệu đồng nay đã xuất hiện ở các phân khúc thấp hơn, khiến quyết định mua sắm của người dùng trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.
Sự tăng trưởng thần kỳ của thị trường không chỉ đến từ việc giá bán giảm, mà cốt lõi nằm ở chỗ giá trị mà người dùng nhận được ở mỗi phân khúc giá đang tăng vọt. Một robot giá 10-15 triệu đồng ngày nay sở hữu những công nghệ (trạm sạc đa năng 4 trong 1, lau xoay, lực hút trên 6000 Pa) vốn là độc quyền của các dòng flagship giá trên 25 triệu đồng chỉ hai năm về trước.
Cuộc cạnh tranh khốc liệt từ các thương hiệu tập trung vào hiệu năng/giá thành như Xiaomi và Dreame đã buộc các thương hiệu cao cấp hơn như Roborock và Ecovacs phải liên tục đổi mới và đưa các tính năng cao cấp xuống phân khúc tầm trung để bảo vệ thị phần.
Điều này tạo ra một vòng lặp tự củng cố: công nghệ cao cấp trở nên rẻ hơn, người dùng nâng cao kỳ vọng, và thị trường tăng tốc.
Thị trường robot hút bụi Việt Nam hiện đang nằm dưới sự chi phối của bốn thế lực chính bao gồm Ecovacs, Roborock, Xiaomi, Dreame. Họ không chỉ là đối thủ cạnh tranh, mà còn đại diện cho bốn hình mẫu chiến lược riêng biệt, thu hút từng phân khúc đối tượng khách hàng.
Ecovacs – Người dẫn đầu
Là người dẫn đầu không thể tranh cãi với 40% thị phần và mức tăng trưởng doanh số đáng kinh ngạc 600% trong năm qua. Ban lãnh đạo hãng xác định Việt Nam là thị trường quan trọng nhất trong khu vực.
Ecovacs theo đuổi chiến lược của một người dẫn đầu thị trường, tập trung vào xây dựng thương hiệu và sức hấp dẫn đại chúng. Công ty đầu tư mạnh tay vào các chiến dịch marketing có độ phủ sóng cao, như hợp tác với Sơn Tùng M-TP trong vai trò đại sứ thương hiệu.
Ecovacs tạo sự khác biệt bằng một danh mục công nghệ độc quyền như ZeroTangle™ (chống rối tóc), TruEdge™ (lau sát mép tường), AIVI™ 3D (nhận diện vật cản bằng AI) và trợ lý ảo YIKO™, mang lại trải nghiệm người dùng đặc trưng.
Được đánh giá là thương hiệu mang đến các sản phẩm tốt và cân bằng từ danh tiếng, công nghệ đến giá thành, tuy nhiên điểm yếu của Ecovacs là phần mềm chưa được tối ưu mượt mà bằng đối thủ như Roborock.
Roborock - Định vị cao cấp
Định vị là lựa chọn cao cấp, hiệu năng cao, Roborock thường được cộng đồng yêu công nghệ ví von là "iPhone của làng robot hút bụi" nhờ sự tập trung vào chất lượng hoàn thiện, độ bền và trải nghiệm người dùng tinh tế.
Nhắm đến nhóm khách hàng sành sỏi, sẵn sàng chi trả cao hơn để đổi lấy sự tin cậy và hiệu suất vượt trội. Sức mạnh của Roborock nằm ở phần cứng ưu việt (linh kiện bền bỉ như chổi than dày hơn), lực hút mạnh mẽ và một nền tảng phần mềm được đánh giá cao về độ mượt mà, ổn định. Hãng cũng tập trung vào các chỉ số hiệu năng cụ thể như lực hút (lên đến 10.000 Pa trên QRevo Master) và các tính năng tiên tiến như cánh tay FlexiArm để làm sạch cạnh.
Đánh đổi lại, mức giá của Roborock thường cao hơn các đối thủ. Mạng lưới phân phối và dịch vụ tại Việt Nam còn hạn chế hơn Ecovacs, tiếng tăm cũng chưa được đẩy mạnh.
Xiaomi - Lựa chọn quốc dân
Tương tự định hướng giá rẻ cấu hình cao áp dụng thành công trên điện thoại, chiến lược của Xiaomi là đưa công nghệ nhà thông minh đến với đại chúng.
Tận dụng sức mạnh thương hiệu khổng lồ và hệ sinh thái Mi Home mạnh mẽ, các sản phẩm của hãng cung cấp một bộ tính năng hấp dẫn—lực hút mạnh (phổ biến từ 4000-6000 Pa), điều hướng tốt, điều khiển qua app—với mức giá luôn cạnh tranh hơn các đối thủ. Điều này khiến Xiaomi trở thành lựa chọn khởi đầu lý tưởng cho những người lần đầu mua robot hút bụi.
Dù có giá trị tốt, sản phẩm của công ty không phải lúc nào cũng sở hữu những công nghệ mới nhất, đột phá nhất so với Roborock hay Dreame. Trải nghiệm người dùng đôi khi bị ảnh hưởng bởi các vấn đề bản địa hóa phần mềm. Hiệu suất làm sạch trên thảm cũng có thể là một điểm yếu so với các mẫu chuyên dụng.
Dreame - Kẻ đổi mới tham vọng
Tương tự Xiaomi, Dreame cũng là một ngôi sao đang lên ở thị trường Việt Nam, khi tách ra từ hệ sinh thái Xiaomi và giờ đây đã trở thành một đối thủ lớn, chiếm hơn 10% thị phần từ năm 2021.
Theo đuổi chiến lược của kẻ phá bĩnh, tập trung vào đổi mới công nghệ. Hãng thường là người đầu tiên tung ra thị trường những sản phẩm với thông số kỹ thuật gây chú ý, chẳng hạn như lực hút cực đại (X50 Ultra) hay các tính năng độc đáo như cánh tay robot MopExtend™ vươn ra lau góc. Dreame cạnh tranh trực tiếp với Roborock ở phân khúc cao cấp nhưng thường với mức giá hấp dẫn hơn.
Là một thương hiệu mới, Dreame vẫn đang trong quá trình xây dựng niềm tin về độ bền lâu dài so với Roborock. Một số người dùng cho rằng dù giàu tính năng, phần mềm và khả năng điều hướng của công ty có thể chưa tinh tế bằng Roborock.
Sự khác biệt trong chiến lược của bốn thương hiệu hàng đầu đã tạo ra một cấu trúc thị trường vừa ổn định vừa cạnh tranh gay gắt. Người tiêu dùng được hưởng lợi khi có những lựa chọn rõ ràng dựa trên ưu tiên của mình: sự tin cậy thương hiệu (Ecovacs), độ bền và tính ổn định (Roborock), ngân sách tốt nhất (Xiaomi), hay công nghệ mới nhất (Dreame).
Công nghệ trên robot hút bụi phát triển chóng mặt
Khi so sánh về công nghệ và tính năng, cả bốn thương hiệu trên đều cùng nằm trên một bàn cân, không có quá nhiều khác biệt hay chênh lệch, với hàng loạt các tính năng từ cơ bản đến nâng cao như hút bụi, lau sàn, tự động giặt giẻ, sấy giẻ hay đổ rác…
Những robot đời đầu vốn chỉ là những cỗ máy hút bụi đơn thuần. Ngày nay, trạm sạc (dock) mới là "bộ não" của cả hệ thống, mang đến trải nghiệm "hoàn toàn rảnh tay". Các tính năng tự động hóa như đổ rác, giặt giẻ, sấy khô rẻ và bơm nước sạch đã trở thành tiêu chuẩn ở phân khúc cao cấp và dần phổ biến xuống tầm trung.
Sau khi hoàn thành quy trình làm sạch, robot tự quay về trạm và hút toàn bộ rác từ hộp bụi của robot vào một túi rác lớn trong trạm, người dùng chỉ cần thay túi sau 1-2 tháng.
Sau khi lau, robot sẽ về trạm để giặt sạch giẻ lau. Nhiều mẫu máy cao cấp còn sử dụng nước nóng để hòa tan dầu mỡ và diệt khuẩn hiệu quả hơn. Giẻ lau sau khi giặt sẽ được sấy khô bằng khí nóng, ngăn ngừa nấm mốc và mùi hôi khó chịu, đảm bảo vệ sinh cho lần làm việc tiếp theo.
Trạm sạc tự động bơm nước sạch từ bình chứa lớn vào hộp nước nhỏ trên robot, giúp robot có thể lau được diện tích lớn hơn mà không cần can thiệp.
Chỉ số Pascal (Pa) đã trở thành một thước đo quan trọng về sức mạnh của robot. Nếu các mẫu máy đời đầu chỉ có lực hút khoảng 2.000 Pa, thì các dòng flagship hiện nay đã đạt những con số đáng kinh ngạc, từ 6.000 Pa đến trên 20.000 Pa, mang lại khả năng làm sạch sâu tốt hơn trên thảm và các khe kẽ sàn nhà.
"Bộ não" bên trong robot cũng đã có những bước tiến hóa vượt bậc.
Các robot đã chuyển từ việc sử dụng cảm biến hồng ngoại cơ bản (liên tục va chạm nhẹ để định vị) sang công nghệ LiDAR tiên tiến, cho phép quét và tạo bản đồ 3D chính xác của ngôi nhà.
Thế hệ mới nhất tích hợp Camera AI (như AIVI™ của Ecovacs hay Reactive AI của Roborock) có khả năng nhận diện hàng chục vật thể quen thuộc trong nhà như giày dép, dây điện, đồ chơi, và thậm chí là "chất thải" của thú cưng. Thay vì bị mắc kẹt hoặc gây ra thảm họa, robot có thể nhận diện và di chuyển vòng qua một cách thông minh, giúp chúng hoạt động đáng tin cậy hơn nhiều trong môi trường sống thực tế.
Một trong những điểm yếu cố hữu của robot hình tròn là không thể làm sạch hiệu quả các góc và cạnh tường. Các công nghệ mới đã ra đời để giải quyết vấn đề này.
Ecovacs TruEdge™ & Dreame MopExtend™ sử dụng một cánh tay robot có thể vươn giẻ lau ra ngoài, áp sát vào chân tường và lau sạch các góc, tạo ra một bước đột phá đáng kể về hiệu quả làm sạch. Roborock FlexiArm là ý tưởng tương tự được áp dụng cho chổi quét cạnh, cho phép nó vươn vào các khu vực hẹp.
Tương lai của robot hút bụi ở Việt Nam
Điều quan trọng nhất giúp robot hút bụi có lượng bán ra tăng vọt đến từ việc các thương hiệu lớn đã phân phối chính thức ở Việt Nam, không còn phải chịu cảnh hàng xách tay khi hỏng không biết sửa ở đâu, cũng như phần mềm đã được nội địa hóa thay vì phải sử dụng các app tiếng Trung như trước.
Cùng với đó, các nhà bán lẻ thường xuyên đưa ra các mức giảm giá từ 30-60% so với giá niêm yết, giúp công nghệ tiên tiến tiếp cận được với một lượng lớn người tiêu dùng. Phân khúc giá từ 10-20 triệu đồng hiện là "điểm nóng" cạnh tranh nhất, mang lại giá trị tốt nhất cho người mua.
Trong tương lai, người dùng Việt sẽ còn được hưởng lợi nhiều hơn nữa từ sự phát triển của robot hút bụi. Với xu hướng “nén giá trị”, các tính năng hiện có trên các dòng flagship 25 triệu đồng (như làm sạch cạnh tiên tiến, lực hút cao hơn) được dự báo sẽ trở thành tiêu chuẩn trên phân khúc 15 triệu đồng trong vòng 12-18 tháng tới.
Ngoài ra, AI cũng sẽ được tăng cường vượt ra ngoài khả năng tránh vật thể đơn giản. Các robot tương lai sẽ học hỏi thói quen của người dùng, dự đoán nhu cầu dọn dẹp (ví dụ: tự động dọn khu vực bếp sau bữa ăn tối), và cung cấp khả năng tương tác bằng giọng nói tiếng Việt tự nhiên hơn. Việc tích hợp AI tạo sinh sẽ làm cho các tương tác này trở nên thông minh hơn.
Mặc dù bốn cái tên Ecovacs, Roborock, Xiaomi, Dreame đang có những vị thế rõ ràng, sự cạnh tranh gay gắt có thể dẫn đến những thay đổi khó lường trước. Các thương hiệu không theo kịp tốc độ đổi mới và điều chỉnh giá có thể sẽ mất thị phần, đặc biệt tại một thị trường nhạy cảm và khó tính như Việt Nam.