Lại thêm 1 hãng xe điện Trung Quốc sụp đổ: Nợ xấu 1,4 tỷ USD, doanh thu 'bốc hơi' 98%, nhân viên bị nợ lương đồng loạt biểu tình
Sự lao dốc của hãng này phản ánh bức tranh rộng lớn hơn: ngành xe điện Trung Quốc đang bước vào giai đoạn thanh lọc khốc liệt.
Nezha Auto (Neta Automobile), từng được xem là “ngựa ô” của ngành xe điện Trung Quốc, đang phải đối diện với một trong những cú ngã đau nhất lịch sử. Từ một startup đầy triển vọng với chiến lược xe giá rẻ hướng tới thị trường phổ thông, Nezha nhanh chóng vươn lên dẫn đầu nhóm các hãng trẻ, vượt cả Nio, Xpeng hay Li Auto về doanh số vào năm 2022, song chỉ vài năm sau, lại đứng trước bờ vực sụp đổ khi nguồn vốn khô cạn.
Khởi đầu vào năm 2014 với tham vọng đưa xe điện đến tay tầng lớp thu nhập trung bình ở các đô thị nhỏ, Nezha chọn lối đi riêng là bán xe giá thấp, sẵn sàng chấp nhận biên lợi nhuận mỏng để giành thị phần. Các mẫu Neta N01 hay Neta V nhanh chóng được thị trường chấp nhận, biến công ty trở thành hiện tượng.
Năm 2021, hãng nhận được khoản đầu tư lớn từ Zhou Hongyi, nhà sáng lập Qihoo 360, giúp củng cố vị thế tài chính. Đến năm 2022, Nezha bán được hơn 150.000 xe, gây bất ngờ cho giới quan sát và được ca ngợi là “dark horse” trong làng xe điện Trung Quốc.
Nhưng ánh hào quang không kéo dài. Mô hình bán xe lỗ để giành thị phần khiến Nezha luôn sống nhờ vào nguồn vốn mới. Khi vòng gọi vốn Series E trị giá hơn 600 triệu USD đổ bể vào đầu năm 2025, toàn bộ cấu trúc tài chính của hãng lung lay.
Nhà cung cấp liên tục lên tiếng vì công ty chậm thanh toán, với tổng nợ ước tính gần 1,4 tỷ USD. Các nhà máy nhiều lần buộc phải tạm dừng sản xuất vì thiếu linh kiện. Trong khi đó, doanh số sụt giảm thảm hại: tháng 1/2025 giảm tới 98% so với cùng kỳ, tháng kế tiếp bán chưa tới 400 xe.
Được biết, trụ sở chính của Neta Auto tại Thượng Hải đã trở thành tâm điểm biểu tình của các nhà cung cấp yêu cầu thanh toán quá hạn. Truyền thông đưa tin các nhà cung cấp đã tập trung tại trụ sở chính của Neta Auto ở Thượng Hải để đòi thanh toán, một số thậm chí còn ngủ trên sàn tòa nhà để đòi quyền lợi. Họ cho rằng cuộc khủng hoảng một phần là do chiến lược của cựu CEO, vốn quá chú trọng vào các kênh B2B và bỏ bê các lĩnh vực khác.
Nhà máy của Neta
Khủng hoảng tài chính lan sang toàn bộ hoạt động. Bộ phận nghiên cứu và phát triển bị tháo dỡ, nhân viên rời đi, nhiều người bị nợ lương. Kế hoạch tấn công vào phân khúc cao cấp với các mẫu Neta S hay GT đều thất bại bởi khách hàng không tin tưởng một thương hiệu vốn gắn liền với hình ảnh “giá rẻ”, còn mức giá cao lại khiến sản phẩm mất lợi thế. Chiến lược chuyển hướng không mạch lạc càng làm thị trường thêm rối rắm, tồn kho ứ đọng.
Theo Pandaily, đã có những nhóm nhân viên tập trung trước trụ sở của công ty ở Thượng Hải để đòi quyền lợi, phản ánh tình trạng bức bách khi lương bị chậm nhiều tháng. Một số nguồn tin địa phương cho biết việc hoãn lương, cắt giảm nhân sự và sa thải hàng loạt diễn ra trong bối cảnh tài chính của công ty ngày càng kiệt quệ.
Trong khi đó, Yicai Global dẫn thông tin từ phía Hozon – công ty mẹ của Nezha – phủ nhận việc không trả lương cho nhân viên tuyến đầu, khẳng định lương ở bộ phận sản xuất và vận hành vẫn được chi trả đúng hạn. Tuy nhiên, Nezha cũng thừa nhận có sự trì hoãn trong khâu thanh toán đối với cấp quản lý trung và cao, với lý do đang tiến hành điều chỉnh cơ cấu tiền lương và tái cấu trúc cổ phần.
Sự lao dốc của Nezha phản ánh bức tranh rộng lớn hơn: ngành xe điện Trung Quốc đang bước vào giai đoạn thanh lọc khốc liệt. Trong nhiều năm, chính sách ưu đãi của chính phủ đã thúc đẩy một làn sóng startup EV mọc lên như nấm. Trung Quốc hiện có công suất sản xuất ô tô gần gấp đôi nhu cầu tiêu thụ, dẫn đến tình trạng cung vượt cầu, kho bãi đầy ắp xe chưa bán được.
Cuộc chiến giá cả bùng nổ khiến các hãng thi nhau hạ giá, chấp nhận bán lỗ để tồn tại. Với những tên tuổi lớn như BYD hay Geely, vốn dày và chuỗi cung ứng vững, họ có thể cầm cự. Nhưng với các startup non trẻ, chiến lược này chẳng khác nào con dao hai lưỡi.
Đại diện đại lý đòi thanh toán tại trụ sở của Neta
Nezha không phải cái tên duy nhất lâm vào cảnh khó khăn. Nhiều hãng EV Trung Quốc khác cũng đang vật lộn với bài toán vốn, nợ và hàng tồn kho khó bán. Chính quyền địa phương, sau nhiều năm hỗ trợ bằng đất đai, ưu đãi thuế, nay bắt đầu siết chặt yêu cầu kiểm soát tồn kho và tập trung vào chất lượng. Người tiêu dùng ngày càng khắt khe, đòi hỏi dịch vụ hậu mãi và giá trị bán lại thay vì chỉ nhìn vào mức giá rẻ. Điều này khiến các hãng như Nezha, vốn chưa xây dựng được niềm tin lâu dài, càng dễ dàng bị đào thải.
Chuyên gia phân tích Katrina Hamlin nói: “Những tay chơi yếu thế ít có khả năng sở hữu tài sản trí tuệ giá trị, và dây chuyền sản xuất của họ cũng chẳng còn nhiều ý nghĩa khi cả thị trường đang dư thừa công suất. Lần đầu tiên trong năm ngoái, số nhà sản xuất tập trung vào xe điện rời bỏ thị trường nhiều hơn số hãng mới gia nhập… Ngay cả những ông lớn cũng bắt đầu cảm thấy sức ép”.
Theo Reuters, chỉ khoảng 15 trong số hơn 120 thương hiệu xe điện và hybrid ở Trung Quốc có triển vọng tài chính đủ để tồn tại đến năm 2030. Điều đó có nghĩa hàng chục thương hiệu sẽ biến mất trong vòng vài năm tới, khi nguồn vốn khan hiếm, thị trường bão hòa và cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Trong bức tranh đó, sự sụp đổ của Nezha không phải là bất ngờ, mà gần như là một phần tất yếu của quá trình thanh lọc.
Theo: Pandaily, Yicai Global