Cảng xanh: Chìa khoá nâng cao năng lực cạnh tranh ngành logistics trong thời Net zero

Vận tải biển là huyết mạch của thương mại toàn cầu: Khoảng 80% khối lượng hàng hóa di chuyển bằng đường biển. Nhưng đây cũng là “điểm nóng” phát thải: Tàu cập cảng vẫn phải chạy máy phát, thiết bị xếp dỡ tiêu tốn năng lượng, tiếng ồn và khí thải ảnh hưởng trực tiếp đến cộng đồng ven cảng.

Khi mục tiêu Net Zero 2050 của IMO ngày càng gần và châu Âu sẽ bắt buộc “điện bờ” từ năm 2030, tiêu chuẩn “xanh” không còn là lựa chọn, mà là giấy thông hành để cảng biển tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Với các đầu mối như Hải Phòng, Đà Nẵng, Cát Lái, Việt Nam đứng trước cơ hội “nâng hạng” hạ tầng: không chỉ bốc xếp nhanh, mà còn vận hành ít phát thải, dữ liệu minh bạch và chi phí năng lượng tối ưu.

Trong bối cảnh đó, chiều 9/9, Schneider Electric và Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC) đã tổ chức hội thảo “Hợp tác và Đổi mới sáng tạo cho Cảng xanh”, đưa ra nhiều giải pháp tiên tiến nhằm chuyển đổi số, quản lý năng lượng hiệu quả, giảm phát thải, hướng tới phát triển bền vững. Từ đó hướng tới biến áp lực tuân thủ thành lợi thế vận hành. Thay vì “mua xanh” bằng tín chỉ carbon, cách tiếp cận nhắm vào “giảm tại nguồn”: Dùng điện bờ khi tàu neo đậu, điện hoá thiết bị và phương tiện trong cảng, đồng thời đo lường – tối ưu năng lượng theo thời gian thực.

Tổng giám đốc VIMC Lê Anh Sơn phát biểu tại hội thảo "Hợp tác và Đổi mới sáng tạo cho Cảng xanh”.

Phát biểu tại sự kiện, Tổng giám đốc VIMC Lê Anh Sơn nhấn mạnh: "VIMC đã xác định chuyển đổi số, chuyển đổi xanh là nhiệm vụ trọng tâm, một động lực cho tăng trưởng trong thời gian tới của toàn Tổng công ty. Chúng tôi coi đó là một vũ khí cạnh tranh trong tương lai".

Ông Đồng Mai Lâm, Tổng giám đốc Schneider Electric Việt Nam và Campuchia cho biết: "Schneider Electric là tập đoàn hàng đầu trên thế giới về chuyển đổi số, quản lý năng lượng, tự động hóa. Chúng tôi cam kết đưa những giải pháp tiên tiến về điện hóa, số hóa, tự động hóa trong ngành cảng biển nhằm giúp đối tác, khách hàng đạt hiệu quả tối ưu về tài chính cũng như chuẩn bị sẵn sàng cho tương lai phát triển bền vững".

"Thế mạnh của Schneider Electric trong thúc đẩy cảng biển xanh nằm ở sự kết hợp giữa điện hóa, số hóa hướng tới phát triển bền vững. Chúng tôi có sự kết hợp giữa công nghệ tiên tiến toàn cầu và đội ngũ chuyên gia am hiểu sâu về bối cảnh ở Việt Nam. Do đó, Scneider Electric là đối tác tin cậy cho các doanh nghiệp trong cung ứng giải pháp xanh hóa cảng biển", ông Lâm nói.

Tổng Giám đốc Schneider Electric Việt Nam và Campuchia: "Chúng tôi cam kết cung cấp, chuyển giao những giải pháp tiên tiến của thế giới trong điện hóa, số hóa cảng biển cho đối tác, khách hàng ở Việt Nam".

Trong tự động hóa và số hóa hạ tầng cảng, Schneider chia sẻ các giải pháp số hóa hệ thống cảng thông qua việc quản lý tập trung toàn bộ hệ thống dữ liệu với giải pháp AVEVA PI và công nghệ bản sao số (digital twin). Giải pháp giúp thu thập dữ liệu theo thời gian thực từ các cảm biến, thiết bị và hệ thống trên cảng, sau đó lưu trữ, chuẩn hóa và xử lý dữ liệu, từ đó đưa ra các báo cáo trực quan về toàn bộ hoạt động cảng, giúp đơn vị vận hành cải thiện hiệu suất, gia tang tính khả dụng, đưa ra quyết định nhanh chóng và ứng phó kịp thời với các sự cố.

Ngoài ra Schneider còn giới thiêu phương pháp quản lý năng lượng hiệu quả thông qua các giải pháp quản lý phân phối năng lượng EcoStruxure và bảo trì thiết bị với dịch vụ tại chỗ và dịch vụ số, tiêu biểu như EcoStruxure Power Monitoring Expert & Power Operation giúp giám sát, kiểm soát hoạt động năng lượng và cơ sở hạ tầng theo thời gian thực; lưới điện siêu nhỏ (Microgrid) giúp kết nối và tối ưu nhiều nguồn năng lượng trong cảng biển bao gồm năng lượng tái tạo.

Trong điện hóa và quản lý năng lượng, Schneider Electric giới thiệu các giải pháp được triển khai thành công ở nhiều cảng trên thế giới giúp thay thế dần nhiên liệu hóa thạch trong vận hành cảng biển; cung cấp điện từ bờ cho tàu khi neo đậu, thay vì tàu phải dùng động cơ diesel, giúp giảm phát thải khí nhà kính và tiếng ồn tại cảng; bên cạnh đó hỗ trợ quản lý năng lượng thông minh, tối ưu hóa sử dụng năng lượng tái tạo tại cảng, hướng tới phát triển bền vững.

Bài toán cốt lõi của cảng biển hiện đại

Trước hết là bài toán phát thải tại bến: Nếu không có điện bờ, mỗi con tàu là một “nhà máy phát điện” di động, thải CO₂, SOx, NOx, hạt DPM ngay giữa đô thị. Thứ hai là bài toán chi phí: giá điện – nhiên liệu biến động, phụ tải đỉnh dễ tạo “nút thắt” hạ tầng. Thứ ba là bài toán dữ liệu: hệ thống rời rạc khiến nhà khai thác khó nhìn toàn cảnh để đưa ra quyết định nhanh. Khi các hãng tàu và chủ hàng toàn cầu siết chỉ tiêu ESG trong chuỗi cung ứng, cảng nào giải được “bộ ba” này sẽ đi trước một bước.

“Bài toán xanh” của cảng biển hiện đại không đối lập với “bài toán chi phí” nếu được thiết kế đúng trọng tâm.

Trên thực tế, nhiều nước trên thế giới đã thành công trong việc áp dụng việc giảm phát thải tại cảng biển đi kèm với việc giảm chi phí.

Tại cảng Marseille (Pháp), La Méridionale triển khai điện bờ với sự tham gia của Schneider Electric và STX. Chỉ sau 6 tháng, dự án hoàn thành và ghi nhận: giảm 100% CO₂ khi neo đậu, giảm 95% SOx/NOx và bụi DPM, đồng thời tiết kiệm khoảng 66% chi phí so với việc chạy máy phát khi tàu cập bến. Trường hợp này cho thấy “bài toán xanh” không đối lập với “bài toán chi phí” nếu được thiết kế đúng trọng tâm.

Ở chiều dữ liệu, AVEVA PI System đã được ứng dụng tại nhiều cảng, trong đó có cảng Portland (bang Victoria, Australia) – cửa ngõ logistics với hơn 30 triệu tấn hàng hoá/năm. Việc thống nhất dữ liệu vận hành – bảo trì trên một nền tảng giúp cảng điều phối tài sản trọng yếu, chuyển từ bảo trì định kỳ sang bảo trì theo tình trạng (condition-based), giảm rủi ro dừng hoạt động và kéo dài vòng đời thiết bị.

Nhìn chung, “cảng xanh” không chỉ là khẩu hiệu. Đó là tập hợp các quyết định đầu tư thông minh, được dẫn dắt bởi dữ liệu thời gian thực, điện hoá bài bản và lộ trình khử carbon rõ ràng. Khi tiêu chuẩn môi trường trở thành “giấy thông hành” mới, những cảng dám thí điểm sớm sẽ có lợi thế đàm phán với hãng tàu, tiếp cận các tuyến hàng giá trị cao và gia tăng “điểm ESG” trong mắt nhà đầu tư. Hợp tác giữa Schneider Electric và VIMC cho thấy một hướng đi cụ thể: bắt đầu từ dữ liệu, đo lường minh bạch, ứng dụng và cải tiến liên tục. Từ đó, Việt Nam có thể không chỉ theo kịp, mà còn dẫn dắt làn sóng “xanh hoá” logistics trong khu vực.

Theo Hoàng Chi