Kê đơn thuốc ngoại trú 90 ngày: Tiết kiệm cho người bệnh và giảm tải bệnh viện

Điều chỉnh kịp thời, phù hợp với xu thế gia tăng bệnh mạn tính 

Bộ Y tế đã ban hành Thông tư 26 quy định về đơn thuốc và việc kê đơn thuốc hóa dược, sinh phẩm trong điều trị ngoại trú, cho phép bác sĩ được kê đơn thuốc tối đa 90 ngày đối với một số bệnh mạn tính.

Đây là một thay đổi mang tính bước ngoặt, giúp người bệnh bớt gánh nặng đi lại, giảm chi phí và được điều trị ổn định, liên tục hơn. Song chính sách mới cũng đặt ra yêu cầu cao hơn trong quản lý chuyên môn, giám sát chất lượng và ý thức tuân thủ của người bệnh.

Ông Vương Ánh Dương - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) đã có những chia sẻ với báo chí làm rõ hơn những nội dung quan trọng trong chính sách này.

NĐT: Thưa ông, việc Bộ Y tế ban hành quy định cho phép kê đơn tối đa 90 ngày trong điều trị ngoại trú liên quan thế nào đến thực tiễn điều trị các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường hiện nay?

Ông Vương Ánh Dương: Việc ban hành quy định cho phép kê đơn tối đa đến 90 ngày trong điều trị ngoại trú là kết quả của quá trình nghiên cứu, tổng hợp từ thực tiễn điều trị lâu dài, nhất là sau giai đoạn đại dịch Covid-19. 

Trong thời gian đó, nhiều cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trên cả nước đã phản ánh và đề xuất Bộ Y tế xem xét cho phép kê đơn dài ngày đối với một số bệnh mạn tính, nhằm giảm tần suất người bệnh phải quay lại bệnh viện, đồng thời đảm bảo điều trị liên tục, hiệu quả và an toàn.

Ông Vương Ánh Dương - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế).

Bên cạnh đó, Bảo hiểm xã hội Việt Nam cũng đã có ý kiến đề nghị xem xét điều chỉnh quy định này để phù hợp hơn với nhu cầu thực tiễn, cũng như giảm chi phí và thủ tục cho người bệnh.

Theo Thông tư số 52/2017/TT-BYT, số lượng thuốc được kê đơn tối đa là 30 ngày, nếu không có hướng dẫn cụ thể khác trong các tài liệu chuyên môn.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, nhiều phác đồ điều trị hoặc tài liệu như hướng dẫn chẩn đoán, điều trị, dược thư quốc gia hoặc tờ hướng dẫn sử dụng thuốc không quy định rõ về số ngày sử dụng thuốc. 

Điều này khiến người kê đơn không có căn cứ chuyên môn để kê thuốc dài ngày, ngay cả trong các trường hợp người bệnh có nhu cầu và phù hợp về lâm sàng.

Với Thông tư số 26 Bộ Y tế đã ban hành danh mục bệnh, nhóm bệnh được phép kê đơn thuốc ngoại trú lên đến 90 ngày, trong trường hợp các tài liệu chuyên môn không nêu rõ thời gian sử dụng thuốc. 

Danh mục này chủ yếu gồm các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường, hen phế quản, loét dạ dày tá tràng, và một số bệnh huyết học đặc thù như Thalassemia, thiếu máu tan máu bẩm sinh và mắc phải – những bệnh lý cần điều trị kéo dài tại các bệnh viện chuyên khoa tuyến trên.

Quy định này là bước điều chỉnh kịp thời, phù hợp với xu thế gia tăng bệnh mạn tính hiện nay, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho người bệnh, đặc biệt là người dân ở vùng sâu, vùng xa, miền núi, hải đảo – nơi việc tiếp cận dịch vụ y tế chuyên sâu còn gặp nhiều khó khăn.

NĐT: Nếu như trước đây, người bệnh mạn tính phải đến bệnh viện mỗi tháng để lấy đơn thuốc. Vậy Thông tư mới này sẽ giải quyết những bất cập từ thực trạng này thế nào?

Ông Vương Ánh Dương: Việc phải đến bệnh viện mỗi tháng để lấy đơn thuốc, dù bệnh đã ổn định, thực sự gây ra nhiều phiền toái và gánh nặng không nhỏ cho người bệnh và gia đình. 

Họ phải mất thời gian đi lại, thậm chí phải nghỉ làm, nghỉ học. Với những người sống xa trung tâm, chi phí đi lại có khi còn cao hơn cả chi phí thuốc men. Không chỉ vậy, việc quá tải bệnh viện cũng gia tăng do người bệnh phải quay lại thường xuyên dù không cần can thiệp y tế mới.

Bộ Y tế đã ban hành danh mục bệnh, nhóm bệnh được phép kê đơn thuốc ngoại trú lên đến 90 ngày (Ảnh: Hữu Thắng).

Thông tư mới với quy định kê đơn tối đa 90 ngày có ý nghĩa rất lớn trên nhiều khía cạnh. Đối với hệ thống y tế, giảm tần suất người bệnh quay lại khám giúp giảm tải đáng kể cho các cơ sở y tế, nhất là các bệnh viện tuyến tỉnh, tuyến Trung ương – nơi đang đảm nhiệm điều trị nhiều ca bệnh mạn tính phức tạp.

Với người bệnh, đây là thay đổi có tính nhân văn và thực tiễn sâu sắc, giúp họ tiết kiệm thời gian, công sức, chi phí đi lại, đồng thời đảm bảo điều trị được liên tục, không bị gián đoạn.

Không áp dụng đại trà

NĐT: Thông tư 26 yêu cầu ghi rõ "liều dùng mỗi lần, số lần dùng trong ngày, số ngày sử dụng", điều này có ý nghĩa thế nào trong thực tế điều trị, thưa ông?

Ông Vương Ánh Dương: Từ xưa đến nay, khi đi khám chữa bệnh, người bệnh được kê đơn thuốc, trong đó có các thông tin như tên thuốc, hàm lượng, số lượng, thể tích cần dùng… Những yếu tố đó thì vẫn được duy trì. Tuy nhiên, điểm mới trong quy định lần này là có bổ sung thêm nội dung về cách dùng thuốc rõ ràng hơn.

Ví dụ, thay vì chỉ ghi là "mỗi ngày uống 4 viên chia 2 lần", thì nay quy định yêu cầu phải ghi cụ thể là "mỗi lần uống mấy viên", để tránh tình trạng người bệnh tự chia theo ý hiểu, có thể uống 3 viên buổi sáng, 1 viên buổi tối hoặc ngược lại. Việc dùng thuốc không đều, không đúng thời gian sẽ làm giảm hiệu quả điều trị, thậm chí ảnh hưởng đến sức khỏe. Do đó, quy định mới yêu cầu kê rõ số lần dùng trong ngày, mỗi lần bao nhiêu viên.

Điểm mới này là bổ sung về mặt kỹ thuật kê đơn, còn việc ghi số lần dùng trong ngày đối với từng loại thuốc thì trước đây cũng đã có trong quy định rồi.

NĐT: Thực tế, đôi khi người dân quên liều trong quá trình điều trị, vậy quy định mới này có giúp giảm tình trạng này?

Ông Vương Ánh Dương: Các văn bản trước đây của Bộ Y tế (Thông tư số 52/2017/TT-BYT) cũng đã quy định người kê đơn có trách nhiệm hướng dẫn việc sử dụng thuốc, tư vấn chế độ dinh dưỡng, chế độ sinh hoạt cho người bệnh hoặc người đại diện người bệnh. 

Nâng cao ý thức trách nhiệm trong tuân thủ điều trị, bảo quản thuốc đúng cách.

Luật Dược cũng quy định người bán thuốc phải hướng dẫn cụ thể khi bán thuốc cho người bệnh.

Việc tuân thủ chỉ định thuốc là một trách nhiệm của người bệnh, của gia đình người bệnh (như người bệnh rối loạn tâm thần, hay người bệnh nhi,…). 

Quy định mới này chỉ giúp người bệnh thấy rõ hơn liều dùng của thuốc – nhìn vào đơn là có thể thực hiện đúng, hạn chế hiểu sai, quên liều.

NĐT: Bộ Y tế đã có giải pháp gì để kiểm soát việc tích trữ thuốc, bảo quản không đúng cách, hoặc dùng sai thuốc?

Ông Vương Ánh Dương: Chúng tôi hoàn toàn hiểu và chia sẻ những băn khoăn này. Trước khi ban hành quy định kê đơn dài ngày, Bộ Y tế đã cùng các hội đồng chuyên môn, các bệnh viện tuyến cuối và đơn vị liên quan phân tích kỹ các mặt lợi – hại của chính sách.

Chúng tôi cũng đã lấy ý kiến góp ý bằng văn bản và thông qua nhiều hội nghị, hội thảo để xây dựng danh mục bệnh phù hợp. Các bệnh viện đầu ngành được giao đề xuất bệnh, nhóm bệnh cần áp dụng kê đơn dài ngày cũng phải cân nhắc kỹ nguy cơ và lợi ích cụ thể theo từng trường hợp.

Bộ Y tế đã đưa ra một số rủi ro cần kiểm soát như: Người bệnh không bảo đảm điều kiện bảo quản thuốc; không được theo dõi sát tác dụng không mong muốn; bệnh tiến triển cần điều chỉnh phác đồ nhưng chưa kịp đánh giá lại; hoặc người bệnh mất, không sử dụng hết thuốc gây lãng phí… Những yếu tố này đã được tính đến trong quá trình xây dựng chính sách.

Về mặt thực thi, quy định này không áp dụng đại trà, mà bác sĩ phải đánh giá đầy đủ tình trạng lâm sàng, tiên lượng ổn định mới được kê đơn kéo dài. 

Đồng thời, người bệnh và gia đình cũng cần nâng cao ý thức trách nhiệm trong tuân thủ điều trị, bảo quản thuốc đúng cách và theo dõi các dấu hiệu bất thường để kịp thời tái khám khi cần.

NĐT: Xin cảm ơn ông!