Kẻ thức thời mới là Zuckerberg: Lần đầu tiên trong lịch sử, Meta vay nợ 26 tỷ USD cho AI, tạo nên thương vụ huy động vốn tư nhân lớn nhất Thung lũng Silicon

Trong một bước đi chưa từng có tiền lệ trong lịch sử Meta, Mark Zuckerberg – người từng nổi tiếng vì thừa tiền mặt, thừa dữ liệu và thừa tham vọng – đang tìm đến các tập đoàn tài chính tư nhân để huy động tới 29 tỷ USD, bao gồm 3 tỷ USD vốn cổ phần và 26 tỷ USD nợ.

Số tiền khổng lồ này sẽ được rót vào lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI), với trọng tâm là xây dựng hàng loạt trung tâm dữ liệu tại Mỹ và củng cố hạ tầng điện toán cho các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) của Meta.

Đây là một trong những thương vụ huy động vốn tư nhân lớn nhất từng được biết đến ở Thung lũng Silicon, và phản ánh rõ ràng một điều: ngay cả Mark Zuckerberg cũng không đủ khả năng "một mình gánh cả cuộc chơi AI" nếu không dấn thân vào thế giới tài chính đầy toan tính và rủi ro.

Kẻ thức thời mới là Zuckerberg

Meta sở hữu lượng tiền mặt khổng lồ lên đến hàng chục tỷ USD và dòng tiền quảng cáo vẫn đang tăng trưởng. Vậy vì sao Mark Zuckerberg không "trích" thẳng từ quỹ để đầu tư AI, mà lại phải đi vay nợ?

Thông thường, các công ty lớn có xu hướng phát hành trái phiếu doanh nghiệp hoặc sử dụng dòng tiền nội bộ cho các dự án quy mô. Tuy nhiên, việc tìm đến các nhà đầu tư như Apollo Global Management, KKR, Brookfield, Carlyle và Pimco cho thấy nhiều vấn đề.

Đầu tiên là giữ "sạch" bảng cân đối kế toán. Việc tăng đột biến chi tiêu vốn (capex) lên mức 64–72 tỷ USD trong năm 2025 (tăng tới 10% so với dự báo cũ) nếu gánh nợ trực tiếp, sẽ đẩy tỷ lệ đòn bẩy nợ/vốn lên cao, làm suy giảm xếp hạng tín nhiệm và tăng chi phí vay mượn trong tương lai.

Đó là lý do Meta chọn cấu trúc liên doanh (SPV) với các quỹ như Apollo, KKR, Brookfield, Carlyle, Pimco để loại bỏ "ngoài bảng cân đối kế toán" phần lớn khoản nợ.

Điều này giúp duy trì sức khỏe tài chính của công ty, tránh làm xấu đi các chỉ số đòn bẩy và xếp hạng tín dụng, điều quan trọng để duy trì niềm tin của nhà đầu tư thị trường công khai.

Ngoài ra, AI là lĩnh vực đầu tư nhiều rủi ro bởi công nghệ nhanh lỗi thời, chi phí phần cứng và điện năng tăng, lại cạnh tranh gay gắt. Bằng cách huy động từ bên ngoài, Meta chia sẻ rủi ro với các quỹ đầu tư, đồng thời có thể linh hoạt tăng giảm quy mô đầu tư tùy diễn biến thị trường.

Một nguyên nhân nữa khiến Mark Zuckerberg thà đi vay chứ không dùng tiền túi là tận dụng vốn dài hạn của nhà đầu tư tư nhân.

Các quỹ tài chính tư nhân ngày càng khát tài sản hạ tầng chất lượng cao (data centre, năng lượng sạch…). Họ sẵn sàng "rót tiền" để đổi lấy dòng tiền đều đặn và suất sinh lời cao hơn trái phiếu chính phủ. Meta tận dụng nhu cầu đó để huy động vốn mà không phải hy sinh quyền kiểm soát, vẫn nắm quyền vận hành trung tâm dữ liệu và sở hữu trí tuệ AI.

Khốc liệt

Quyết định này của Mark Zuckerberg không phải là ngẫu nhiên. Meta đang đối mặt với áp lực lớn trong cuộc đua AI, thậm chí đến mức sống còn khi bị bỏ lại đằng sau.

Từ cuối năm 2022, làn sóng AI bùng nổ với ChatGPT của OpenAI đã làm chao đảo bản đồ công nghệ toàn cầu. Google, Microsoft, Amazon và nhiều ông lớn khác liền đổ hàng chục tỷ USD nâng cấp hạ tầng, mua lại startup, thâu tóm nhân sự AI.

Trong khi đó, Meta dường như tụt lại phía sau: mô hình Llama 4 không đạt kỳ vọng, kế hoạch phát hành Behemoth liên tục bị hoãn và giấc mơ Metaverse vẫn chưa mang về lợi nhuận như mong đợi.

Đến tháng 6/2025, Mark Zuckerberg đã phải thừa nhận một sự thật phũ phàng: Meta không thể một mình gánh nổi cuộc chơi AI chỉ bằng nguồn lực nội tại.

Chính vì vậy, lần đầu tiên trong lịch sử, công ty này tìm đến thị trường vốn tư nhân, với mục tiêu huy động 29 tỷ USD nhằm rót vốn khẩn cấp vào AI như một nỗ lực để bắt kịp và vượt lên các đối thủ như OpenAI, Google và Microsoft.

Việc Meta tăng dự báo chi tiêu vốn cả năm lên tới 72 tỷ USD, cùng với việc mua sản lượng điện hạt nhân để phục vụ các trung tâm dữ liệu AI,

Để xoay chuyển tình thế, Mark Zuckerberg đang đổ tiền khẩn cấp vào tất cả những gì có thể giúp Meta tăng tốc: đổ 15 tỷ USD vào ScaleAI (một startup chuyên dán nhãn dữ liệu), chiêu mộ CEO Scale là Alexandr Wang về đội siêu trí tuệ (AGI), tuyển mộ ít nhất 3 nhà nghiên cứu hàng đầu từ OpenAI, với tin đồn chi tới 100 triệu USD chỉ để lôi kéo một kỹ sư AI về làm việc.

Tháng 5 vừa qua, Meta nâng dự báo chi tiêu vốn năm 2024 lên mức 64 – 72 tỷ USD, phần lớn dành cho hạ tầng AI. Công ty cũng ký hợp đồng dài hạn mua điện từ nhà máy điện hạt nhân Illinois, cùng 4 thỏa thuận với nhà phát triển năng lượng sạch Invenergy – tất cả chỉ để nuôi các mô hình AI "ngốn điện như quái vật".

Những bước đi này càng củng cố thêm cam kết "được ăn cả, ngã về không" của Mark Zuckerberg. Đồng thời đây cũng là những động thái cần thiết để đảm bảo Meta có đủ năng lực tính toán và nhân lực chất lượng cao để phát triển các mô hình AI tiên tiến, yếu tố sống còn trong kỷ nguyên công nghệ hiện tại.

Meta không phải công ty công nghệ duy nhất đi vay để chơi lớn với AI. Intel đã huy động 11 tỷ USD từ Apollo để xây nhà máy bán dẫn tại Ireland. OpenAI và Microsoft cũng đang triển khai một liên doanh trị giá 500 tỷ USD để xây dựng hạ tầng AI toàn cầu, với sự tham gia của SoftBank, Oracle và Blue Owl.

Tuy nhiên, sự khác biệt của Meta là mức độ "tuyệt đối hóa AI". Với Mark Zuckerberg, AI không phải chỉ là công cụ hỗ trợ quảng cáo hay tối ưu sản phẩm – mà là nền tảng sống còn cho tương lai của công ty. Sau khi metaverse thất bại trong việc tạo ra dòng tiền mới, AI là cơ hội cuối cùng để Meta lột xác.

Thế nhưng chính điều này lại tạo nên canh bạc "được ăn cả, ngã về không" cho ông chủ Meta.

Được ăn cả, ngã về không

Trong kịch bản tích cực, nếu thành công, Meta sẽ nhanh chóng san phẳng khoảng cách với Google và Microsoft, thậm chí có thể dẫn đầu cuộc đua AI trong phân khúc mô hình mã nguồn mở.

Dòng tiền quảng cáo có thể được tăng tốc nhờ các sản phẩm AI mới tích hợp sâu vào Instagram, Facebook và WhatsApp, kéo dài chu kỳ tăng trưởng. Ngoài ra chiến lược loại nợ khỏi bảng cân đối kế toán cho phép Meta duy trì chi phí tín dụng rẻ, tận dụng đòn bẩy tài chính tối ưu.

Thế nhưng việc vay nợ quy mô lớn luôn đi kèm với rủi ro. Mặc dù cấu trúc vay giúp bảo vệ bảng cân đối kế toán của Meta, nhưng nó vẫn là một cam kết tài chính dài hạn.

Nếu các khoản đầu tư vào AI không mang lại kết quả như mong đợi – tức là không tạo ra sản phẩm AI đột phá hoặc không tạo ra doanh thu đáng kể – Meta có thể đối mặt với áp lực lớn từ các khoản trả nợ trong tương lai.

Thêm nữa, hạ tầng AI đòi hỏi chi phí bảo trì và nâng cấp liên tục; trung tâm dữ liệu dễ lâm vào cảnh "lỗ" nếu công suất sử dụng không đạt kỳ vọng.

Tồi tệ hơn, áp lực cạnh tranh với OpenAI – được Microsoft hậu thuẫn trực tiếp – có thể khiến Meta phải đua "vũ trang" cho AI mãi không dứt, gây kiệt sức tài chính.

Tuy nhiên, trong bối cảnh AI đang định hình lại mọi ngành công nghiệp, việc đầu tư mạnh mẽ vào lĩnh vực này không chỉ là một lựa chọn mà có thể là một sự sống còn.

Đối với Mark Zuckerberg, việc đi vay nợ để "đánh cược lớn" vào AI không chỉ là một dấu hiệu của sự tự tin, mà còn là minh chứng cho nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng chiến lược của AI đối với tương lai của Meta.

Đây có thể là một canh bạc liều lĩnh, nhưng cũng là một động thái cần thiết để Meta không bị bỏ lại phía sau trong cuộc cách mạng công nghệ đang diễn ra.

Mark Zuckerberg vốn nổi tiếng với những quyết định mạo hiểm: từ chuyển hướng di động năm 2012, đến cú cược Metaverse cuối 2021 – lần nào cũng khiến giới đầu tư dõi theo với thích thú lẫn e ngại. Lần này, gã khổng lồ mạng xã hội không chỉ dùng tiền "tự thân" nữa, mà phải đi vay nợ với số tiền kỷ lục để nuôi tham vọng AI. Đây là canh bạc lớn nhất trong lịch sử Meta.

Câu hỏi lớn nhất đặt ra lúc này là liệu khoản đầu tư khổng lồ và mô hình tài chính tinh vi mà Meta đang sử dụng có thực sự mang lại hiệu quả? Hay đây sẽ là một "WeWork phiên bản AI" nếu thị trường không chấp nhận mô hình sinh lời từ LLM?

Liệu canh bạc AI có giúp Meta bước vào kỷ nguyên thống trị tiếp theo, hay sẽ khiến nó trở thành bài học đắt giá nhất trong lịch sử công nghệ hiện đại?

*Nguồn: FT, Fortune, BI

Băng Băng