Trăm năm ghi lịch sử bằng ống kính và con chữ

Ghi dấu những khoảnh khắc hoà bình bằng ngòi bút

"Người chiến sĩ có thể đứng bắn, quỳ bắn, nằm bắn, còn phóng viên chỉ có quyền đứng thẳng trên chiến hào, dùng vũ khí là máy ảnh, bút máy để ghi lại chiến công của đồng đội và tội ác của quân thù", lời của nhà báo, liệt sĩ Lê Đình Dư không chỉ là tuyên ngôn của một thế hệ làm báo trong khói lửa chiến tranh, mà còn là ngọn lửa truyền cảm hứng cho những thế hệ nhà báo hôm nay giữa thời bình.

Vào ngày 30/4/1975, ngay tại Dinh Độc Lập -  thời khắc mà lịch sử gọi tên là Đại thắng mùa Xuân có 2 nhà báo đầu tiên đã chứng kiến khoảnh khắc lịch sử ấy là nhà báo Đậu Ngọc Đản và nhà báo Hoàng Thiểm.

Ở tuổi ngoài 70, nhà báo Đậu Ngọc Đản vẫn kể về nghề như thể ông vừa mới rời mặt trận hôm qua. Nhưng trước và sau đó, cuộc đời cầm bút 40 năm của ông là những chuyến đi không ngơi nghỉ qua các cuộc chiến như Quảng Trị năm 1972, biên giới phía Bắc năm 1979, chiến trường Campuchia năm 1984, Trường Sa - Gạc Ma năm 1988...

"Là nhà báo quân sự hay dân sự, khi đã là phóng viên chiến trường đều phải là người chiến sĩ", ông nói, giọng rắn rỏi như một lời thề với lịch sử.

Nhà báo Đậu Ngọc Đản (ngoài cùng bên phải) trên hành trình vượt Đèo Hải Vân (Đà Nẵng) để vào Sài Gòn vào tháng 3/1975. (Ảnh:NVCC).

Năm 1972, khi cùng lớp phóng viên tiền phương của Tổng cục Chính trị vào mặt trận B5, mỗi người đeo ba lô hơn 30kg, hành quân nhiều ngày đêm, trèo đèo lội suối giữa vùng rừng bị bom đạn cày xới. Trời thì oi nực, đường đi hiểm trở, có lúc sức cạn kiệt, phải vứt bỏ cả cúc áo, cả hộp đựng phim cho nhẹ người chỉ để giữ lại máy ảnh và sổ ghi chép.

Ngày 30/4/1975, dù tiếng súng đã im, ông cùng đồng nghiệp không kịp ăn mừng. Cả nhóm ngay lập tức tìm cách gửi thông tin, hình ảnh giải phóng Sài Gòn (Tp.HCM ngày nay) về Hà Nội.

"Tôi chưa bao giờ thấy nghề mình thiêng liêng đến thế. Khi ống kính bật lên, tôi thấy mình như người lưu giữ vĩnh viễn sự sống của một dân tộc vừa hồi sinh," ông nhớ lại.

Sau giải phóng, ông vẫn tiếp tục hành trình làm báo như người lính, có mặt tại biên giới phía Bắc năm 1979, chiến trường Campuchia 1984, và đặc biệt, trực tiếp ghi lại cuộc chiến Gạc Ma năm 1988 tại Trường Sa - nơi 64 chiến sĩ Hải quân Việt Nam ngã xuống giữ đảo. Những hình ảnh ông mang về khi ấy, như một bản tin bằng máu, đã tiếp sức cho quân, dân cả nước kiên cường trước họng súng kẻ thù.

Chiến tranh đã lùi vào quá khứ, nhưng người cầm bút chưa từng rời mặt trận của ký ức, sự thật và lòng nhân ái. Nửa thế kỷ sau chiến thắng 1975, Tp.HCM rực rỡ cờ hoa mừng 50 năm thống nhất đất nước, giữa phố xá yên bình và dòng người hối hả, những người cầm bút vẫn đang miệt mài mang trên vai một sứ mệnh không kém phần cao cả: giữ gìn ký ức dân tộc, lan tỏa giá trị nhân văn, kết nối cộng đồng, thúc đẩy đối thoại, phản biện và hoàn thiện chính sách.

Dịp đại lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025) chính là thời khắc mà vai trò của báo chí được soi rọi đậm nét, khẳng định vị thế đặc biệt của người làm báo giữa thời bình. Trong những ngày như thế, phóng viên không còn là người đưa tin đơn thuần. Họ trở thành người kể chuyện cho lịch sử, nối quá khứ với hiện tại, làm cho người hôm nay hiểu được giá trị của những hy sinh ngày trước.

Với phóng viên Ngô Tùng (báo Tiền Phong) thế hệ 8x đang gắn bó với mảng chính trị - xã hội, những ngày tháng 4 năm 2025 sẽ là ký ức không thể nào quên trong hành trình nghề báo của mình.

Phóng viên Ngô Tùng (báo Tiền Phong) tác nghiệp tại Lễ Kỷ niệm 50 năm Giải phóng Miền Nam, Thống nhất Đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025) tại Dinh Độc Lập.

"Tôi thật may mắn, hạnh phúc khi có dịp tác nghiệp trong đợt cao điểm chào mừng đại lễ 50 năm thống nhất đất nước. Những ngày tháng 4 ấy thật sự mang lại cho tôi rất nhiều cảm hứng, niềm vui qua từng sự kiện, hoạt động được chứng kiến và chuyển tải đến bạn đọc. Tôi vẫn nhớ như in hình ảnh dòng người lớn nhỏ nô nức cầm cờ đỏ sao vàng đến check-in tại Dinh Độc Lập, tại trận địa pháo lễ ở công viên Bến Bạch Đằng, và đặc biệt là khung cảnh hàng nghìn người hân hoan chen kín các cung đường trung tâm Tp.HCM để theo dõi và "tiếp lửa" các buổi diễu binh, diễu hành…", anh chia sẻ đầy xúc động.

Với anh, mỗi ngày đi sớm về khuya, mỗi tấm ảnh, mỗi dòng tin, mỗi lần bấm máy, lên bài trong chuỗi ngày ấy không chỉ là công việc, mà là một cách được sống cùng lịch sử, được tri ân những người đi trước và kết nối người trẻ hôm nay với ký ức hào hùng của dân tộc.

Người giữ hình ảnh cho lịch sử

Nếu có người nào hiểu rõ thế nào là "viết cho lịch sử", thì đó chính là nhà báo, nhiếp ảnh gia Giản Thanh Sơn.

Nhà báo, nhiếp ảnh gia Giản Thanh Sơn là gương mặt kỳ cựu của làng báo chí, nhiếp ảnh nước nhà. Gần 50 năm cầm máy, ông từng tác nghiệp tại hơn 80 quốc gia, theo sát các hội nghị thượng đỉnh Liên Hợp Quốc, các chuyến công du của nguyên thủ quốc gia, và được xác lập 5 kỷ lục quốc gia và châu Á.

Nhà báo, nhiếp ảnh gia Giản Thanh Sơn trả lời phỏng vấn tại buổi tác nghiệp Lễ Kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, Thống nhất Đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025) tại Dinh Độc Lập.

Ở tuổi 68, ông vẫn miệt mài với nghề, không rời máy ảnh, không buông ngòi bút. Tham dự lễ kỷ niệm 50 năm thống nhất, ông xúc động khi trở lại Dinh Độc Lập nơi cách đây đúng 10 năm, ông cũng từng đứng đó để ghi lại không khí đại lễ.

"Tôi chưa có kế hoạch nghỉ hưu. Nếu không thể ra ngoài tác nghiệp, tôi sẽ ngồi nhà viết lách và tiếp tục làm chuyên sâu về hình ảnh. Nhìn thấy lớp trẻ hôm nay trưởng thành lên từng ngày trong nghề khiến tôi xúc động vô cùng và thêm tin tưởng vào tương lai của báo chí Việt Nam", ông chia sẻ.

Với ông, nghề báo không chỉ giúp rèn luyện phản xạ nhanh, nhạy bén, mà còn là một cách sống, một lời hứa với lịch sử.

Dù ở thời nào, chiến tranh hay hòa bình, người làm báo luôn là người đi trước để kể lại, là người dấn thân để gìn giữ, là người đứng giữa dòng chảy lịch sử để làm cầu nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai.

Từ những phóng viên chiến trường như nhà báo, liệt sĩ Lê Đình Dư từng "đứng thẳng trên chiến hào", đến những chứng nhân lịch sử như nhà báo Đậu Ngọc Đản hay những cây bút dạn dày kinh nghiệm như Giản Thanh Sơn, và rồi những phóng viên trẻ như Ngô Tùng hôm nay tất cả đều cho thấy: báo chí không chỉ là nghề nghiệp, mà là một sứ mệnh gắn liền với vận mệnh của đất nước.

Các phóng viên, nhà báo tác nghiệp tại sự kiện Kỷ niệm 50 năm Thống nhất Đất nước.

Có thể không mang súng, không ra trận, nhưng người làm báo luôn giữ trong tim một lời thề không lời với Tổ quốc, với nhân dâ là viết để phụng sự, viết để nhớ và viết để lan tỏa thông tin.

Chiến tranh đã lùi xa, đất nước bước vào kỷ nguyên mới thời bình, hội nhập và phát triển. Tuy nhiên, sứ mệnh của người làm báo chưa bao giờ dừng lại. Giữa những thời khắc thiêng liêng như dịp đại lễ 30/4, vai trò của báo chí và nhà báo, cả những người từng đi qua lửa đạn chiến trường lẫn thế hệ trẻ hôm nay tiếp tục là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, là người thắp sáng những giá trị mà hòa bình mang lại.

Các phóng viên, nhà báo tác nghiệp trong một sự kiện.

Tham khảo thêm

Tham khảo thêm

Trả lời câu hỏi "Báo chí sống bằng gì?" trong kỷ nguyên số

Link nội dung: https://phunuvathoidaivn.com/tram-nam-ghi-lich-su-bang-ong-kinh-va-con-chu-a132280.html