Bị PT ép tập gym quá sức

Tùng, ở Hà Nội, làm nghề công nghệ thông tin, bắt đầu tập gym vào cuối tháng hai, với mục tiêu tăng cơ, cải thiện sức khỏe và hình thể. Lựa chọn tập cùng một PT nổi tiếng, anh kỳ vọng đạt được kết quả nhanh chóng như nhiều trường hợp "lột xác" được quảng cáo trên mạng.

Ngay ngày đầu, Tùng bị PT yêu cầu thực hiện các bài tập nặng như deadlift, bench press và squat với tạ lớn - những bài tập đòi hỏi kỹ thuật cao và cơ bắp phải làm việc tối đa. Mặc dù chưa từng tập gym trước đó và cảm thấy mức tạ vượt khả năng, Tùng vẫn cố gắng làm theo vì áp lực từ PT. Khi phản ánh về cường độ, câu trả lời anh nhận được là: "Đàn ông mà yếu thế? Vào đây thì phải hết mình".

Dưới sự thúc ép của PT, các buổi tập kéo dài 60-90 phút với cường độ cao không nghỉ. Anh liên tục bị yêu cầu nâng mức tạ lớn hơn và thực hiện thêm dù cơ thể đã kêu cứu. "Để giảm cân, tăng cơ nhanh thì không thể nhàn đâu," PT nói, đúng theo slogan "No Pain, No Gain" treo giữa phòng tập.

Cảm giác mệt mỏi kéo dài cùng những cơn thở dốc của Tùng bị xem nhẹ. Tuy nhiên, vì áp lực phải thay đổi hình thể, chàng trai nén đau, tiếp tục tập luyện. Kết quả sau hai tuần, cơ thể Tùng kiệt quệ, xuất hiện các dấu hiệu suy nhược như mất ngủ, chán ăn, khó tập trung. Bác sĩ chẩn đoán anh bị quá tải vận động và buộc phải dừng tập để phục hồi.

Tập tạ quá sức dễ gây chấn thương, cơ bắp không có thời gian hồi phục. Ảnh minh họa: Freepik

Thúy Mai, 29 tuổi, ở Quảng Ninh, cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự. Được tư vấn giáo án "giảm cân nhanh", cô bị yêu cầu tập các bài tập cường độ cao như squat tạ nặng, deadlift và burpees liên tục. Khi Mai xin giảm cường độ vì cảm thấy mệt, PT chỉ khuyên "yên tâm, ngất thì anh đưa đi cấp cứu". Sau một tuần, cô đau nhức khắp cơ thể, buồn nôn và đi lại khó khăn. Đến buổi tập thứ sáu, cô gặp chấn thương dây chằng đầu gối khi cố nâng mức tạ vượt khả năng. Kết quả, Mai phải dừng tập gym ít nhất hai tháng để điều trị hồi phục.

Ghi nhận của Vnexpress, tập gym mô hình 1 kèm 1 với PT ngày càng trở nên phổ biến, được nhiều người ưa chuộng để đạt hiệu quả nhanh chóng. Tuy nhiên không ít khách hàng phàn nàn khi bị ép tập quá sức dẫn đến tổn hại sức khỏe.

Theo bác sĩ Nguyễn Trọng Thủy, Trung tâm Y học thể thao Starsmec, nhìn nhận tình trạng PT ép học viên quá mức do nhiều nguyên nhân, từ văn hóa đến áp lực cá nhân. Thực tế, triết lý "No Pain, No Gain" - nghĩa là càng đau, càng mệt, càng hiệu quả là một sai lầm. Cảm giác đau dữ dội không đồng nghĩa với tập luyện hiệu quả, mà là dấu hiệu của chấn thương hoặc quá tải cơ bắp. Tập luyện hiệu quả cần có sự cân bằng giữa cường độ - thời gian - phục hồi, không phải cứ tập càng nhiều càng tốt.

Cùng với đó, áp lực KPI (chỉ tiêu) của PT, phải giảm cân nhanh làm ảnh hưởng đến học viên, khiến họ tăng cường độ tập của học viên lên quá mức an toàn, gây hại nhiều hơn lợi.

Theo nghiên cứu của American College of Sports Medicine năm 2021, có tới 46% người tập quá mức bị chấn thương cơ xương khớp, bao gồm căng cơ, bong gân hoặc tổn thương dây chằng. Một báo cáo từ Journal of Strength and Conditioning Research năm 2020 chỉ ra, tăng khối lượng tập luyện quá nhanh có thể làm tăng nguy cơ chấn thương lên 65%. Việc ép cơ, dây chằng và khớp làm việc liên tục mà không đủ thời gian phục hồi có thể dẫn đến các tổn thương mãn tính như viêm gân, viêm khớp hoặc loãng xương sớm.

Bên cạnh đó, người bị tập luyện quá sức còn dễ mắc hội chứng Overtraining Syndrome (OTS), gây mất ngủ, hệ miễn dịch suy giảm và nguy cơ mất cơ (muscle atrophy). Nghiên cứu bởi American Psychological Association năm 2019 nhận thấy 40% người tập quá tải gặp vấn đề lo âu, trầm cảm do áp lực từ các chỉ tiêu thành tích.

Bác sĩ đưa ra giải pháp khuyến nghị không nên tăng khối lượng tập luyện quá 10% mỗi tuần để tránh chấn thương. Khi cơ thể có dấu hiệu đau nhức cơ bắp kéo dài hơn 72 giờ, nhịp tim lúc nghỉ cao hơn bình thường, mệt mỏi, khó ngủ, mất động lực, bạn cần giảm cường độ tập luyện. Điều quan trọng là cần tập luyện với mục tiêu dài hạn, không chạy theo thành tích ngắn hạn.

Tương tự, bác sĩ Phan Thái Tân, huấn luyện viên sức khỏe giảm cân cho biết giảm cân an toàn là 0,5-1 kg/tuần, tăng cơ an toàn 0,25-0,5 kg/tuần. Đây cũng là con số Viện Khoa học Thể thao Quốc tế (ISSN) khuyến nghị. "Nếu PT yêu cầu bạn giảm 3-5 kg trong một tuần hoặc tăng cơ quá nhanh, đó là dấu hiệu tập luyện không khoa học", ông Tân khuyên.

Theo bác sĩ Thủy, một PT giỏi không chỉ giúp học viên đạt kết quả, mà còn phải đảm bảo an toàn và sức khỏe lâu dài. Học viên cũng cần hiểu rõ giới hạn của bản thân, hiểu rằng thể thao là một quá trình dài hạn, kết quả thần tốc có thể đi kèm rủi ro sức khỏe.

"Hãy chọn PT có chuyên môn tốt, tôn trọng nguyên tắc tập luyện khoa học và đặt sức khỏe của bạn lên hàng đầu", ông Thủy nói.

Thúy Quỳnh