NSND Trà Giang và ký ức đặc biệt về "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm"

Những ký ức không thể quên khi đóng "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm"

Vĩ tuyến 17 ngày và đêm do NSND Trà Giang đóng chính đã trở thành một tác phẩm kinh điển của điện ảnh Việt Nam. Hơn nửa thế kỷ trôi qua, bộ phim vẫn giữ nguyên giá trị lịch sử, nghệ thuật và chạm đến trái tim của biết bao thế hệ khán giả.

Ra mắt vào năm 1972, "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm" do đạo diễn Hải Ninh thực hiện với kịch bản của nhà biên kịch Hoàng Tích Chỉ. Bộ phim tái hiện cuộc sống và cuộc đấu tranh đầy gian khó của người dân hai bờ Hiền Lương trong bối cảnh đất nước bị chia cắt. Nhân vật chị Dịu - do NSND Trà Giang thủ vai là biểu tượng cho người phụ nữ Việt Nam kiên cường, vừa lo toan gia đình vừa dẫn dắt phong trào đấu tranh trước sự đàn áp của kẻ thù.

NSND Trà Giang nhớ lại những kỷ niệm khi đóng "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm".

Để đóng thành công nhân vật Dịu trong phim "Vĩ tuyến 17 Ngày và đêm", NSND Trà Giang đã nhiều lần gặp người phụ nữ nguyên mẫu ở ngoài đời tên Hoàng Thị Thảo. Bà đã được chính chị Thảo lúc đó là Bí thư chi bộ kiêm Xã đội trưởng xã Gio Hà - Gio Linh kể cho nghe hoàn cảnh gia đình đầy xót xa của mình. Theo đó, cha chị mất, mẹ bị giặc bắn, anh trai bị tù đày…

Tuy vậy, chị Thảo vẫn đứng lên cầm súng gia nhập đội du kích để hoạt động cách mạng. Câu chuyện về cuộc đời của chị Thảo trùng hợp đến kỳ lạ với nhân vật Dịu trong "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm" khiến cho nghệ sỹ Trà Giang nhập vai rất đạt.

Nguyên mẫu o Thảo (phải) và nghệ sĩ Trà Giang trên vĩ tuyến 17. Ảnh: TL.

Nghệ sĩ Trà Giang đã ôm chị khóc nức nở khi nghe chị Thảo kể câu chuyện về cuộc đời mình. Và những năm tháng sau này, hình ảnh người phụ nữ kiên cường của vùng đất Gio Linh - Quảng Trị luôn sống mãi trong ký ức của bà.

Hình tượng nhân vật Dịu cũng không phải chỉ từ một con người cụ thể mà khái quát từ nhiều phụ nữ mà ê kíp đã gặp gỡ tại vùng đất lửa Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Suốt mấy năm trời, từ 1965 đến 1970, phải mấy lần trực tiếp đi vào Vĩnh Linh để gặp gỡ các nhân vật cũng như tìm chất liệu từ thực tế, ê kíp mới hoàn thành kịch bản.

"Suốt mấy tháng trời, chúng tôi sống với bà con Vĩnh Linh, tôi phải học từ cách đi đứng, nói năng, cả cách mắc võng, đan lưới theo yêu cầu của đạo diễn. Thậm chí tôi còn phải tập chèo thuyền thúng trên sông Nhật Lệ. Cách chèo thuyền thúng thật khó, leo lên chèo nó cứ xoay tròn, phải học mãi tôi mới có thể cho thuyền đi theo ý muốn", NSND Trà Giang nhớ lại.

NSND Trà Giang tiết lộ khi đóng phim 'Vĩ tuyến 17 ngày và đêm" bà đang mang bầu 4 tháng.

Theo chia sẻ của NSND Trà Giang, quá trình quay phim "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm" không hề dễ dàng, nhất là với những cảnh đêm trên sông Bến Hải. Một trong những phân đoạn khó nhất với bà là cảnh chị Dịu ôm con vượt sông để tìm chồng. Để ghi hình cảnh này, đoàn phim phải dậy từ 2 - 3 giờ sáng, chuẩn bị nhiều giờ trước khi quay để đảm bảo mọi yếu tố kỹ thuật như ánh sáng, nước sông và hiệu ứng đặc biệt được kiểm soát chặt chẽ.

NSND Trà Giang tiết lộ khi đóng "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm", bản thân nữ nghệ sĩ lúc ấy cũng đang mang bầu 4 tháng, chồng bà cũng đồng hành với vợ, thường xuyên đưa đón bà trong suốt quá trình quay. Và với tình yêu, sự đồng hành của chồng con, mà NSND Trà Giang đã tạo nên được cảnh quay đầy cảm xúc, một phân đoạn khiến người xem không thể quên trong "Vĩ tuyến 17 Ngày và đêm".

Niềm tự hào về một tác phẩm đã sống mãi trong lòng công chúng

Tại Liên hoan phim Moscow năm 1973, bộ phim đã giành giải Nhất của Ủy ban Bảo vệ Hòa bình Thế giới, trong khi NSND Trà Giang nhận huy chương Vàng cho Nữ diễn viên xuất sắc nhất. Khi nhớ lại khoảnh khắc này, bà xúc động đến mức không thể cầm được nước mắt: "Tôi không nghĩ mình sẽ đoạt giải. Khi nghe tên mình được xướng lên, tôi run rẩy và xúc động đến mức không thể thốt nên lời".

NSND Trà Giang trong phim "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm". Ảnh: TL.

NSND Trà Giang trong phim "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm". ẢNH: CMH.

Nữ nghệ sĩ tâm sự thêm: "Dù đóng rất nhiều nhân vật, từ người phụ nữ nông thôn, miền núi, miền biển đến thành phố, nhưng mỗi vai diễn đều mang đến những trải nghiệm đáng quý. Tôi hạnh phúc khi có cơ hội khắc họa vai trò của người phụ nữ trong từng giai đoạn...".

Nghệ sĩ Nhân dân Trà Giang (thứ hai từ phải qua) trong Liên hoan phim quốc tế Moskva năm 1973, khi bà đoạt giải "Nữ diễn viên xuất sắc" với vai chính trong "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm".

Và câu nói mà bà nhớ nhất của những đoàn làm phim nước ngoài dành cho đoàn làm phim "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm", đó là: Những người Mỹ rất cảm xúc và xin lỗi đoàn làm phim vì những gì chiến tranh đã gây ra cho người dân Việt Nam. Bà còn nhớ một phụ nữ Nhật đã khóc: "Tôi không ngờ người phụ nữ Việt Nam lại tham gia vào công việc vĩ đại như thế! Qua bộ phim, chúng tôi hiểu được phần nào lịch sử đấu tranh của Việt Nam!".

Khi xem đoạn chị Dịu sinh con trong tù, giữa sự che chở của bà con, đồng chí, ngôi sao điện ảnh Mỹ Jane Fonda xúc động: "Những người mẹ Mỹ cũng cần phải xem đoạn này!".

NSNS Trà Giang

"Vĩ tuyến 17 ngày và đêm" không chỉ là câu chuyện về chiến tranh, mà còn là bản hùng ca về lòng yêu nước, về tinh thần bất khuất của những con người ở vùng giới tuyến; và hơn hết, là lời tri ân sâu sắc đến những người phụ nữ Việt Nam đã góp phần làm nên lịch sử.

Tùng Lâm (t/h)