Hợp tác giáo dục, đào tạo nhân lực chất lượng cao hướng tới Net Zero

Trước tình hình này, Ngân hàng Thế giới và IMF cảnh báo biến đổi khí hậu có thể gây thiệt hại hàng tỷ USD cho nền kinh tế mỗi năm, nhấn mạnh Việt Nam cần nhanh chóng thay đổi cách tiếp cận.

Là một quốc gia đang phát triển, Việt Nam phải đối mặt với cả thách thức lẫn cơ hội trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, đòi hỏi sự cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường. Chiến lược tăng trưởng xanh tập trung vào xây dựng nền kinh tế ít carbon và đầu tư vào năng lượng tái tạo để giảm phát thải, thực hiện cam kết phát thải ròng bằng không vào năm 2050.

Kể từ COP26, Việt Nam đã có những bước tiến rõ rệt trong phát triển năng lượng bền vững. Quy hoạch phát triển điện VIII (PDP8) cho giai đoạn 2021-2030 đã được Chính phủ thông qua vào tháng 4 năm nay với mục tiêu đưa tỷ trọng năng lượng tái tạo đạt khoảng 31% đến 39% vào năm 2030, tăng lên 68-72% vào năm 2050.

Nhu cầu nhân lực tay nghề cao trong lĩnh vực năng lượng xanh

Để đạt được mục tiêu khử carbon trong ngành điện, giảm sự phụ thuộc vào nhiệt điện than và thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo, việc đào tạo lại và nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động là yếu tố then chốt.

Theo Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế (IRENA), Việt Nam là một trong 10 quốc gia có thị trường lao động năng động nhất về năng lượng tái tạo, với hơn một nửa số việc làm mới trong ngành này của ASEAN tập trung tại đây. Điều này cho thấy tiềm năng lớn của quốc gia trong phát triển việc làm xanh.

Việc làm mới trong các lĩnh vực năng lượng tái tạo vào năm 2025.

Mặc dù có tiềm năng lớn, Việt Nam thiếu chiến lược dài hạn cho việc chuẩn bị lực lượng lao động trong ngành năng lượng tái tạo. Theo IRENA, các chương trình đào tạo hiện tại chưa đáp ứng đủ nhu cầu, dẫn đến thiếu kỹ sư cho các công việc quan trọng. Để đảm bảo tăng trưởng bền vững, Việt Nam cần xây dựng chiến lược đào tạo toàn diện và hợp tác quốc tế để phát triển lực lượng lao động có tay nghề cao.

Khai thác tiềm năng và kinh nghiệm của Australia

Việt Nam và Australia đã kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm ngoái, khẳng định mối quan hệ đối tác bền chặt qua các ưu tiên chung, điển hình như ứng phó với biến đổi khí hậu. Trong khuôn khổ đối tác chiến lược toàn diện (CSP) 2024, Việt Nam và Australia sẽ tăng cường hợp tác để phát triển các kỹ năng thiết yếu nhằm đáp ứng nhu cầu tương lai.

Các giáo sư và chuyên gia ngành đến từ Australia và Việt Nam thảo luận về việc xây dựng nguồn nhân lực xanh tương lai cho Việt Nam tại Hội thảo do Austrade tổ chức.

Chính phủ Australia đang tích cực hỗ trợ Việt Nam nâng cao năng lực năng lượng qua Chương trình Đối tác Mekong-Australia (MAP) và sáng kiến Hợp tác Phát triển Hạ tầng (P4I), với nhiều khóa đào tạo cho các cơ quan nhà nước. Ngoài ra, các sáng kiến như Aus4Skills, Aus4Growth và Aus4Adaptation cung cấp chương trình đào tạo nhằm phát triển kỹ năng xanh, với hơn 6.000 lãnh đạo Việt Nam được hỗ trợ học tập tại Australia.

Australia đang tiên phong phát triển các giải pháp đào tạo để trang bị kỹ năng mới cho lực lượng lao động trong các ngành công nghiệp tương lai như lưu trữ pin, năng lượng sinh khối, chuyển đổi rác thải thành năng lượng và công nghệ hydro. Các trung tâm hàng đầu như Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng Tái tạo và Hydro (CHRE) tại Đại học Central Queensland và Trung tâm Công nghệ Năng lượng Hiệu quả Tương lai (FLEET) tại RMIT đóng vai trò thiết yếu trong lĩnh vực này.

Ngoài ra, để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng không cũng cần phát triển một loại hình chuyên môn kỹ thuật mới. Các chuyên gia trong lĩnh vực này không chỉ cần kiến thức kỹ thuật sâu rộng mà còn phải có kỹ năng liên ngành để giải quyết những thách thức phức tạp của các giải pháp năng lượng bền vững. Đáp ứng yêu cầu đó, Đại học Curtin đã thiết kế chương trình cử nhân kỹ thuật mới, phù hợp với kế hoạch của Việt Nam trong việc chuyển đổi từ nhiệt điện than sang năng lượng mặt trời và gió. Chương trình này trang bị cho sinh viên không chỉ kiến thức chuyên môn mà còn cả các kỹ năng đa lĩnh vực cần thiết để dẫn dắt quá trình chuyển đổi sang một tương lai ít carbon.

Để giảm phát thải carbon, Việt Nam cần nâng cao tay nghề và đào tạo lại lực lượng lao động cho các ngành công nghiệp mới. Sự thắt chặt quan hệ đối tác với Australia đóng vai trò quan trọng trong việc mở ra các chương trình hợp tác đổi mới, thu hẹp khoảng cách về kỹ năng và thúc đẩy chuyển đổi sang năng lượng sạch.