Vào tháng 11 năm 2019, một câu chuyện chấn động được phát hiện bởi nhà báo Kashmir Hill của The New York Times đã đưa công ty công nghệ Clearview AI trở thành tâm điểm chú ý. Clearview AI, một công ty công nghệ bí ẩn, đã phát triển phần mềm trí tuệ nhân tạo có khả năng nhận dạng khuôn mặt, tuyên bố rằng nó có thể xác định danh tính của bất kỳ ai chỉ bằng một bức ảnh. Bài báo của Hill không chỉ khơi dậy mối lo ngại về quyền riêng tư mà còn là lời cảnh báo về tương lai của nhận dạng khuôn mặt – một công nghệ đầy tiềm năng nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ lớn.
Clearview AI, một công ty công nghệ nhận dạng khuôn mặt của Mỹ, đã trở thành đề tài tranh cãi trên toàn cầu vì khả năng thu thập hình ảnh từ các trang web và mạng xã hội mà không cần sự đồng ý của người dùng. Công nghệ của họ có thể nhận dạng một người chỉ qua một bức ảnh, điều này đã gây ra lo ngại về quyền riêng tư và an ninh dữ liệu.
Sự khởi đầu của Clearview AI
Khi nhận được thông tin từ một nguồn tin, Kashmir Hill, một nhà báo với nhiều năm kinh nghiệm về quyền riêng tư và công nghệ, không thể tin rằng những điều mình nghe thấy lại có thể là sự thật. Cô đã tìm hiểu về Clearview AI thông qua một bản ghi nhớ pháp lý được đánh dấu "Privileged & Confidential", cho biết công ty này đã thu thập hàng tỷ bức ảnh từ các nguồn công khai trên Internet như Facebook, Instagram và LinkedIn . Bằng cách cung cấp cho Clearview một bức ảnh, công ty có thể tra cứu tất cả những nơi mà khuôn mặt đó xuất hiện trên mạng, từ đó tiết lộ tên và những thông tin cá nhân khác của người trong ảnh. Công ty này không chỉ sở hữu cơ sở dữ liệu khổng lồ mà còn bán quyền truy cập vào hệ thống này cho hàng trăm sở cảnh sát trên toàn nước Mỹ.
Công nghệ nhận dạng khuôn mặt đã tồn tại trong nhiều thập kỷ, nhưng trước khi Clearview AI xuất hiện, nó vẫn gặp phải nhiều hạn chế. Những thử nghiệm nhận dạng khuôn mặt tự động từ những năm 1960 đến đầu những năm 2000 thường không hiệu quả và gây ra sự thất vọng đáng kể, với tỷ lệ chính xác thay đổi tùy theo chủng tộc, giới tính và tuổi tác. Tuy nhiên, Clearview tự tin khẳng định rằng công nghệ của họ khác biệt, với tỷ lệ chính xác lên đến 98,6% và cơ sở dữ liệu ảnh lớn hơn bất kỳ thứ gì mà cảnh sát từng sử dụng.
Kashmir Hill.
Công nghệ mang tính cách mạng hay mối đe dọa lớn?
Hill, với nhiều năm theo đuổi các vấn đề về quyền riêng tư, cảm thấy rằng Clearview AI chính là hiện thân của những nỗi lo ngại mà cô và nhiều người khác đã cảnh báo. Công nghệ này không chỉ là một công cụ mạnh mẽ mà còn là một cuộc tấn công trực tiếp vào sự ẩn danh – một quyền cơ bản mà nhiều người coi là thiêng liêng. Dù quyền riêng tư từng được Samuel D. Warren và Louis D. Brandeis mô tả vào năm 1890 trong Harvard Law Review là "the right to be let alone", nhưng đến nay vẫn chưa có một cơ chế luật pháp toàn diện nào ở Mỹ bảo vệ hoàn toàn quyền riêng tư của người dân trước sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ.
Những mối lo ngại về việc Clearview AI có thể trở thành công cụ nguy hiểm được minh chứng rõ ràng khi Hill nhớ lại một hội thảo liên bang mà cô từng tham dự. Các chuyên gia đều đồng ý rằng việc tung ra một ứng dụng nhận dạng người lạ là quá nguy hiểm. Việc này có thể dẫn đến hàng loạt tình huống xấu như kẻ quấy rối sử dụng nó để xác định danh tính nạn nhân. Tuy nhiên, bất chấp những cảnh báo đó, Clearview AI vẫn âm thầm hoạt động trong bóng tối và phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau.
Trong một số trường hợp, công nghệ này đã được sử dụng bởi các cơ quan thực thi pháp luật để giúp xác định và theo dõi nghi phạm hoặc tội phạm. Tuy nhiên, việc sử dụng rộng rãi công nghệ nhận dạng khuôn mặt đã dẫn đến nhiều lo ngại về việc giám sát quá mức và xâm phạm quyền cá nhân.
Sự hoài nghi và cuộc điều tra
Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, có thết thấy được rằng không phải tất cả các tuyên bố đều đáng tin cậy, theo đó Hill đã luôn hoài nghi về khả năng thực sự của Clearview AI, đặc biệt khi nhiều công ty khởi nghiệp thường phóng đại những gì họ có thể làm. Dù vậy, bản ghi nhớ từ luật sư của Clearview, Paul Clement luôn khẳng định rằng công nghệ của Clearview thực sự hoạt động hiệu quả.
Công ty Clearview AI không chỉ phát triển mạnh mẽ trong sự bí mật mà còn tìm cách hợp pháp hóa hành động của mình, khi thuê những luật sư hàng đầu để bảo vệ rằng họ không phạm pháp. Đây là một điểm khiến Hill và nhiều nhà bảo vệ quyền riêng tư khác lo lắng.
Các nhóm bảo vệ quyền riêng tư đã lên tiếng phản đối mô hình kinh doanh của Clearview AI, và công ty này cũng đã đối mặt với các vụ kiện pháp lý tại Mỹ và châu Âu. Các vụ kiện này thường tập trung vào việc công ty thu thập dữ liệu mà không có sự đồng ý của người dùng và việc bán quyền truy cập vào cơ sở dữ liệu của họ cho các khách hàng, bao gồm cả cơ quan thực thi pháp luật.
Tương lai của quyền riêng tư và công nghệ nhận dạng khuôn mặt
Câu chuyện về Clearview AI không chỉ phản ánh một bước ngoặt trong công nghệ nhận dạng khuôn mặt mà còn là một dấu mốc quan trọng trong cuộc chiến bảo vệ quyền riêng tư. Khi công nghệ tiếp tục phát triển, khả năng nhận diện không chỉ dừng lại ở việc xác định danh tính mà còn có thể mở ra nhiều cánh cửa khác để theo dõi, quản lý và kiểm soát con người. Đối với nhiều người, đây là một bước tiến đáng lo ngại, đe dọa tới những giá trị cơ bản về quyền tự do cá nhân.
Trong khi công nghệ nhận dạng khuôn mặt có thể mang lại nhiều lợi ích, như việc cải thiện an ninh và giúp xác định nhanh chóng những người mất tích, nhưng nó cũng đặt ra những câu hỏi quan trọng về cách thức quản lý và bảo vệ dữ liệu cá nhân. Việc cân nhắc giữa lợi ích và quyền riêng tư là một thách thức lớn mà xã hội hiện đại phải đối mặt.
Clearview AI đã khơi dậy nỗi sợ hãi sâu sắc nhất của chúng ta về tương lai của nhận dạng khuôn mặt, nhưng nó cũng mang đến cơ hội để xã hội đối mặt và thảo luận về những giới hạn cần thiết của công nghệ này. Chúng ta cần nhìn nhận rõ hơn về việc các công nghệ xâm phạm quyền riêng tư sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày như thế nào và tìm ra cách để bảo vệ những quyền cơ bản của con người trong kỷ nguyên số.