Muôn vàn nguyên nhân gây trầm cảm sau sinh, làm sao hóa giải?

Nhiều lo âu, mâu thuẫn

Chiều 19/10, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Bắc Hà tổ chức chương trình "Thai sản kim cương – Yêu thương trọn vẹn". Tại đây, các bác sĩ và các chuyên gia đã chia sẻ về những nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách hỗ trợ phụ nữ sau sinh tránh khỏi trầm cảm.

Quang cảnh chương trình.

Chia sẻ tại chương trình, Ths.BSCKII Lưu Quốc Khải – Phó giám đốc kiêm Trưởng khoa Sản Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Bắc Hà cho biết, trầm cảm sau sinh là chuyên đề khá rộng, tỉ lệ trầm cảm sau sinh ở mỗi quốc gia khác nhau.

Trong quá trình thăm khám, bác sĩ Khải cũng thường xuyên tiếp xúc, thăm khám cho nhiều trường hợp sản phụ trầm cảm sau sinh. Việc bị trầm cảm sau sinh không chỉ ảnh hưởng đến người mẹ, hạnh phúc gia đình mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến em bé.

BS.Khải cho biết trầm cảm sau sinh có nhiều nguyên nhân.

Theo bác sĩ, trầm cảm sau sinh có nhiều nguyên nhân, bắt đầu từ cuộc sống gia đình, yếu tố xã hội và ngoài cộng đồng. Bởi, sản phụ khi mang thai sẽ gặp nhiều lo lắng, có đôi chút tự ti. Vì thế, trong gia đình, đặc biệt là người chồng nếu không tế nhị thì rất dễ đẩy sản phụ dẫn đến rối loạn lo âu và dần dần thành trầm cảm sau sinh.

TS.BS Trịnh Thị Bích Huyền – Trưởng phòng khám và điều trị ngoại trú Viện sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch mai nhấn mạnh trầm cảm sau sinh nếu không nhận biết được sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng.

Trong quá trình làm việc, BS. Huyền cũng gặp nhiều ca trầm cảm sau sinh, gần đây nhất là có một trường hợp sinh con thứ 3 nhưng ngoài chuyện mang thai, sinh nở thì bệnh nhân gặp phải căng thẳng, bị mất mát về kinh tế dẫn đến lo âu.

Bệnh nhân đến viện trong trạng thái bi quan, mất ngủ, không yêu thương con, không muốn chăm sóc con, thậm chí muốn chết.

Nhiều ca trầm cảm sau sinh, nếu không nhận biết được sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng (Ảnh minh họa).

Ngoài ra cũng có nhiều ca bệnh mâu thuẫn gia đình như vợ mang thai chồng ngoại tình, đặc biệt mâu thuẫn giữa mẹ chồng và nàng dâu về cách chăm sóc con. Con dâu hiện đại chăm sóc con theo phương Tây, nhưng mẹ thì lại chăm sóc cháu theo kiểu truyền thống. Trong đó, người chồng không dung hòa được mối quan hệ đó, làm cho xung đột càng ngày càng cao.

Người có biểu hiện trầm cảm thường là cảm xúc buồn chán, bi quan, tiêu cực, nhìn thấy tương lai của mình rất mờ mịt, không thích giao tiếp với mọi người, những sở thích trước kia thì nay gần như không còn, họ cô lập, mặc cảm tự ti, hủy hoại bản thân, nặng hơn là muốn kết liễu cuộc sống.

Trong thời kỳ mang thai, thai phụ có sự thay đổi lớn của cơ thể, nội tiết và tâm lý cũng thay đổi theo. Chưa kể trong quá trình mang thai gặp những yếu tố không thuận lợi như mang thai ngoài ý muốn, mắc các bệnh lý hay phong tục tập quán vùng miền về quan niệm sinh con trai, con gái… Nếu không giải tỏa được những điều này sẽ gây ra những yếu tố tâm lý không tốt.

Vị chuyên gia cũng cho biết, sau khi sinh con, quá trình sinh con cũng là vấn đề gây đau đớn trên cơ thể của người mẹ, mất sữa, trẻ sinh ra thường quấy khóc, mẹ không có thời gian nghỉ ngơi, không có người khác hỗ trợ cũng có thể dẫn tới trầm cảm sau sinh.

Cứ khoảng 10 phụ nữ có một phụ nữ trầm cảm sau sinh

BS. Huyền cũng cho biết, sau sinh con, có một tỉ lệ tương đối cao khoảng hơn 50% - 80% phụ nữ có cảm giác hơi buồn một chút sau sinh như trạng thái mất ngủ, căng thẳng, lo lắng. Tình trạng này xuất hiện sau sinh khoảng 2-3 ngày và cao trào 6-7 ngày và tự biến mất sau 2 tuần.

"Nhưng sau 2 tuần, những biểu hiện trên không hết mà ngày càng nặng lên thì cần phải đặt ra câu hỏi là "liệu mình có trầm cảm sau sinh hay không? và nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám, tư vấn, điều trị kịp thời", BS. Huyền lưu ý.

Chia sẻ thêm về tỉ lệ phụ nữ Việt mắc trầm cảm sau sinh, BS.Huyền cho hay cảm giác hơi buồn một chút sau sinh có thể từ 50% - 80%, trong số này thì tỉ lệ trầm cảm sau sinh tăng cao gấp 11 lần so với người bình thường.

TS.BS Trịnh Thị Bích Huyền để phụ nữ sau sinh tránh khỏi trầm cảm rất cần sự chung tay của cả xã hội, đặc biệt vai trò của người chồng vô cùng quan trọng (Ảnh: Hoàng Bích).

"Có nghĩa rằng, tỉ lệ mắc trầm cảm sau sinh cứ khoảng 10 phụ nữ có một phụ nữ mắc, đây là tỉ lệ tương đối cao", bà Huyền nói và cho biết trong quá trình thăm khám, điều trị bệnh bà cũng gặp tương đối các bà mẹ sau sinh có cảm giác trầm cảm và không còn cảm giác yêu thương con mình, thâm chí ghét con, không muốn chăm sóc con, nặng hơn là có những hành vi gây nguy hiểm cho con và cho cả bản thân.

Để phân biệt nguyên nhân chủ yếu dẫn đến trầm cảm sau sinh, BS. Huyền cho biết cần phải thăm khám người bệnh, hỏi rất kỹ càng về tiền sử, tâm lý trong cuộc sống gia đình… Bởi, trầm cảm là tổng hợp của nhiều nguyên nhân, đôi khi có một yếu tố nào đó như giọt nước tràn ly làm cho bệnh bùng phát.

Vì vậy, theo chuyên gia khi điều trị trầm cảm có nhiều cách điều trị như dùng thuốc, dùng các biện pháp trị liệu tâm lý. Nhưng nếu không giải quyết triệt để được căn nguyên tâm lý thì trầm cảm vẫn còn kéo dài.

BS. Huyền cho biết có thể phòng ngừa được trầm cảm sau sinh, với việc tổ chức các chương trình thai sản, tham gia các câu lạc bộ về thai sản là cách để trang bị kiến thức về nhận biết, phòng bệnh khi nào là trầm cảm sau sinh.

Vấn đề tâm lý cũng rất quan trọng, một việc nhỏ thôi nhưng hành động của người thân trong gia đình, đặc biệt là hành động của người chồng đều có tác động tâm lý tích cực hoặc tiêu cực đối với người phụ nữ.

"Vai trò của người chồng vô cùng quan trọng, có thể là yếu tố chữa lành cho người bệnh", bà Huyền nhấn mạnh.

Theo các chuyên gia y tế, để phụ nữ sau sinh tránh khỏi trầm cảm rất cần sự chung tay của cả xã hội bao gồm: Người thân, cộng đồng và xã hội. Đồng thời, cần trang bị cho cả gia đình về phòng ngừa trầm cảm sau sinh chứ không chỉ một mình thai phụ.